Logo
Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Δανιήλ Α. Ζερβός: Το συμφωνητικό του 1838 για τη διανομή του φόρου της ‘‘Μακτού’’

   Το 1830, σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Λονδίνου που καθόριζε τα ανατολικά σύνορα του Ελληνικού Κράτους

 

στον 26ο μεσημβρινό, η Κάλυμνος και τα άλλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, που είχαν ενταχθεί στο Ελληνικό Κράτος και διοικούντο από Ελληνικές αρχές, επανήλθαν υπό την Οθωμανική κυριαρχία.

   Μετά από πολλές και συντονισμένες ενέργειες των κατοίκων ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β’ εξέδωσε περί το τέλος Αυγούστου του 1835 Φιρμάνι, με το οποίο αναγνώριζε στα τέσσερα νησιά, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο και Ικαρία, την ‘‘Τετράνησο’’, το καθεστώς των προνομίων που είχαν πριν την Επανάσταση του 1821.    

   Το καθεστώς αυτό συνίστατο εις την πληρωμή ενός κατ’ αποκοπή ετήσιου φόρου (Μακτού) στον Διοικητή της Ρόδου, στον οποίο ανατίθετο, από το Φιρμάνι, η υποχρέωση να προστατεύει τα νησιά από τους πειρατές, και όλες οι άλλες διοικητικές αρμοδιότητες έμεναν στους κατοίκους να τις ασκούν με αιρετούς άρχοντες. Έτσι η φορολόγηση της κάθε είδους τοπικής παραγωγής και του εμπορίου γινόταν από τους Δήμους, οι οποίοι διαχειρίζονταν σημαντικούς πόρους, από τους οποίους πλήρωναν τον φόρο της Μακτού και με τα υπόλοιπα συντηρούσαν Σχολεία, μισθοδοτούσαν Κοινοτικούς γιατρούς που περιέθαλπαν δωρεάν τους πολίτες με φάρμακα που επίσης εχορηγούντο δωρεάν, κ. ά.

   Το Φιρμάνι του 1835 καθόριζε τον φόρο σε 80.000 γρόσια και για τα τέσσερα νησιά, πληρωτέο από 1ης Μαρτίου του 1835, και άφηνε στους νησιώτες να τα μοιράσουν μεταξύ τους ‘‘κατά τας καταστάσεις και δυνάμεις αυτών αληθώς και δικαίως’’. Έτσι ορίστηκαν από κάθε νησί πληρεξούσιοι αντιπρόσωποι που συναντήθηκαν, συζήτησαν και συμφώνησαν τι μέρος των 80.000 θα πλήρωνε το κάθε νησί. Το συμφωνητικό που υπογράφηκε έχει ημερομηνία 16 Φεβρουαρίου 1838, δηλαδή δυόμισι χρόνια μετά το Φιρμάνι. Επειδή αφενός μεν δεν μπορώ να φανταστώ ότι επί δυόμισι χρόνια δεν πληρωνόταν ο φόρος, αφετέρου δε, δεν βρήκα καμιά πληροφορία για το χρονικό αυτό διάστημα, τολμώ την υπόθεση ότι είχε υπάρξει κάποια προηγούμενη συμφωνία των νησιών, βάσει της οποίας πληρώθηκε ο φόρος τα τρία πρώτα χρόνια, και ακλούθησε η συμφωνία του 1838, αντίγραφο της οποίας βρήκα στο βιβλίο πράξεων και αποφάσεων της Δημαρχιακής θητείας των Θεοδώρου Τσαούση και Μιχαήλ Συμεών του έτους 1864.

Το συμφωνητικό

[Το κείμενο του συμφωνητικού είναι στις φωτογραφίες διότι δεν είναι πλέον δυνατή η πολυτονική καταχώρησή του.]

Παρατηρήσεις και σχόλια

1. Είναι ο κατ’ αποκοπή φόρος, η μαχτού (maktu) που με το ‘‘φιρμάνι της τετρανήσου’’ το 1835 είχε επιβληθεί από τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄ ως μοναδική προς τους Τούρκους υποχρέωση των κατοίκων των τεσσάρων νησιών, στους οποίους παρείχετο το προ του 1821 προνομιακό καθεστώς.

2. Στο πρωτότυπο είναι γραμμένη δεύτερη φορά στην ίδια πρόταση η λέξη Πάτμου και απουσιάζει η λέξη Καλύμνου, προφανώς από λάθος του γραφέα.

3. Φαίνεται ότι δεν ήταν εύκολη δουλειά η εξισορρόπηση των συμφερόντων.

4. Δεν έλειψαν και οι καβγάδες!!

5. Όπως φαίνεται από τα ποσά η Κάλυμνος ήταν πολύ ευπορότερη από τα υπόλοιπα τρία νησιά της Τετρανήσου.

6. Προφανώς εννοεί το φιρμάνι της Τετρανήσου του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄ το 1835. Ο Μαχμούτ Β΄ (1785-1839) βασίλεψε από το 1808 μέχρι το θάνατό του, και ήταν ο Σουλτάνος που επί των ημερών του έγινε η Ελληνική Επανάσταση.

7. Από τις ημερομηνίες των γειτονικών πράξεων φαίνεται ότι έχει αντιγραφεί στο βιβλίο αυτό περί τα μέσα Φεβρουαρίου του 1864, δηλαδή 26 χρόνια μετά την σύνταξη και υπογραφή του.

Τελευταία τροποποίηση στις
Δανιήλ Ζερβός

Δανιήλ Ζερβός

E-mail Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Έκθεση εικόνων

Argo Kalymnos