Η Αργώ της Καλύμνου - Καθημερινή ηλεκτρονική ενημέρωση για την Κάλυμνο και τα γύρω νησιά

Switch to desktop Register Login

Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(0 ψήφοι)

Αφιέρωμα στην επέτειο του «Πετροπολέμου 1935» (6-7-8 Απριλίου) Κύριο

Γράφουν: Γιαμαίος Παναγιώτης, Σακελλάρης Ν. Τρικοίλης

***

Παναγιώτης Γιαμαίος, εκπαιδευτικός,

πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Καλύμνου «ΑΙ ΜΟΥΣΑΙ»

 

6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1935 - 6 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2021. 86 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

5, 6 και 7 Απριλίου. Μέρες ιστορικές για την Κάλυμνο αλλά και για όλη τη Δωδεκάνησο. Δυστυχώς για όλους μας η επέλαση του  κορωνοϊού έχει φέρει τα πάνω κάτω. Ξεκούρδισε τη ζωή μας, στραπατσάρισε την καθημερινότητά μας,  μας αποσυντόνισε και μας υποχρέωσε να παρακολουθούμε πρωί-βράδυ- καθημερινώς- τρία καθοριστικά των εξελίξεων μεγέθη, τρεις ανεπιθύμητους αριθμούς: Των νέων κρουσμάτων, των διασωληνωμένων, των νεκρών. Πόσοι, πράγματι,  έχουν διάθεση να παρακολουθούν επιμελώς ημερομηνίες και επετείους που κρύβονται πίσω απ΄αυτές;

Κι όμως! Σαν αύριο, 7 Απριλίου του 1935, –ημέρα Κυριακή τότε- κορυφώθηκε στην Κάλυμνο ο εθνικοθρησκευτικός τριήμερος αγώνας, αυτός που ονομάστηκε αργότερα «Πετροπόλεμος». Ένας αγώνας ιερός με  ομόθυμη και μαζική αντίσταση των γυναικών της Καλύμνου για να μη θεσμοθετηθεί το «Αυτοκέφαλο». Να μην  παραδοθεί επ΄ουδενί και αμαχητί η από αιώνων ορθόδοξη πίστη των Δωδεκανησίων στους σχεδιασμούς και στις μεθοδεύσεις των Ιταλών κατακτητών. Τιτάνιος αγώνας για να μη διολισθήσει βαθμιαία η ορθόδοξη Δωδεκάνησος στον Καθολικισμό. Και σαν αύριο, το μεσημέρι, έπεσε νεκρός από ιταλικό βόλι στην «άσπα» του Αγίου Νικολάου ο Καλύμνιος νεομάρτυρας Μανώλης Καζώνης.

Ιδού και τα μοιρολόγια των γυναικών της Καλύμνου πάνω στον ξαπλωμένο νεκρό:

Σαν ήρωας με λάβαρο στέκεσαι ξαπλωμένος

και με της νίκης στέφανο είσαι στεφανωμένος.

Τα μοιρολόγια του Χριστού φέτο δε θα τα πούμε,

και συ να πάεις μάρτυρας τώρα σε ποκινούμε.

Σαν με το μάρτυ Στέφανο χάθης για τη Θρησκεία,

που να τον κρίνει ο Θεός, οπού ήταν η αιτία.

       (Οι εκκλησίες ήταν κλειστές και πλησίαζε το Πάσχα).

                        Ξημερώματα της 8ης Απριλίου κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος. Οι Ιταλοί έκαναν βιαίως αθρόες συλλήψεις ανδρών και γυναικών, τους οποίους θεώρησαν υπεύθυνους της αναπάντεχης γι΄αυτούς λαϊκής αντίστασης. Όλοι αυτοί οι πατριώτες  οδηγήθηκαν στις φυλακές της Κω και της Ρόδου, όπου οι συνθήκες διαβίωσης ήταν σκληρές κι  απάνθρωπες. Διακόπηκε, ακόμη,  η συγκοινωνία με τα γύρω νησιά και  μεταφέρθηκε στρατός στην Κάλυμνο από Κω και Λέρο.  

Αιωνία η μνήμη, λοιπόν, σ΄όλους εκείνους που αγωνίστηκαν σθεναρά για τη διατήρηση αλώβητης της εθνικής συνείδησης και της χριστιανικής πίστης. Σ΄όλους εκείνους που συνελήφθησαν, φυλακίστηκαν, διώχθηκαν, εξορίστηκαν, υπέστησαν αφόρητες κακουχίες, πολλοί από τους οποίους υπέκυψαν, χωρίς να ενδώσουν, χωρίς να συμβιβαστούν. Σ΄αυτούς και σ΄αυτές που πάλεψαν για τα πατροπαράδοτα ιδανικά, χωρίς να λυγίσουν, να υποκύψουν, πληρώνοντας το τίμημα και με αυτή ακόμη τη ζωή τους.

Συγχαρητήρια πρέπουν στην Εκκλησιαστική Επιτροπή και στον εφημέριο του Ι. Ναού του Αγίου Νικολάου, πατέρα Κωνσταντίνο Σμαλιό, για την πρωτοβουλία που πήραν, προκειμένου να βελτιωθεί, να ευπρεπιστεί και, εν τέλει, να αναδειχθεί καλύτερα το σημείο, όπου έπεσε νεκρός πριν 86 χρόνια ο Μανώλης Καζώνης.

Το δυστύχημα είναι ότι και  φέτος (για δεύτερη χρονιά) λόγω της πανδημίας και των αυστηρών περιοριστικών  μέτρων που έχουν ληφθεί, δε θα πραγματοποιηθεί επισήμως  ο καθιερωμένος εορτασμός, στη μνήμη όλων αυτών των αγωνιστών της περιόδου της Ιταλοκρατίας και του Πετροπόλεμου, στην Παναγία Κεχαριτωμένη της Χώρας.

Ας ευχηθούμε να μην επαναληφθεί το ίδιο και το 2022. Αλλά του χρόνου, με τον  δέοντα σεβασμό να τιμήσουμε τους αγνούς, ατρόμητους κι ασυμβίβαστους εκείνους αγωνιστές του τόπου μας, στους οποίους οφείλουμε οι σημερινοί Δωδεκανήσιοι την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ μας.

Κάλυμνος, 6 Απριλίου 2021

***

Σακελλάρης Ν. Τρικοίλης, φιλόλογος

ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ’35

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

Ο ιερός μητροπολιτικός ναός της Καλύμνου, η Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού, αμέσως με την ίδρυσή του (1861, επί τουρκοκρατίας), αναδείχτηκε σε κέντρο της Καλύμνου σε όλους τους τομείς της συλλογικής ζωής και ειδικά στο εθνικό τρίπτυχο: Ορθοδοξία – Ελληνική Γλώσσα –Αντίσταση κατά των ιταλών κατακτητών (1912).

Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η λειτουργία του ναού ως χώρου αναφοράς στην εθνική ζωή της Καλύμνου, από την πρώτη στιγμή που οι ιταλοί κατακτητές πάτησαν το πόδι τους στο νησί, στις 29 Μαΐου 1912[1]. Οι Καλύμνιοι κινήθηκαν αμέσως αντιστασιακά με όραμα την ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα. Κέντρο της πατριωτικής κινητικότητας ήταν ο Μητροπολιτικός Ναός του Σωτήρος Χριστού. Εκεί εκδηλώθηκε και η πρώτη αντίδραση της Καλύμνου κατά των Ιταλών, όταν στις 3/2/1913, δηλαδή περίπου δέκα μήνες μετά την επιβολή της ιταλικής κατοχής στο Χριστό κηρύχθηκε η Ένωση της Καλύμνιου με τη Μητέρα Ελλάδα, προφανώς με ιερείς. Ήταν κίνηση πατριωτικής έξαρσης, πλην όμως, όπως ήταν φυσικό, ρομαντική και ουτοπική. Σε απάντηση οι ιταλοί επέβαλαν στην Κάλυμνο κομισσαριάτο, γι’ αυτό και εξουδετερώθηκε άμεσα. Οι ιταλοί διόρισαν αμέσως Πρόεδρο Επιτροπής με καθήκον την επιβολή φόρων.

Ένα χρόνο πριν την κίνηση των ιερέων της Καλύμνου και την επαναστατική τους πράξη στο Χριστό, είχε πραγματοποιηθεί στην Πάτμο (3-5/6/1912) το Συνέδριο πληρεξούσιων εκπροσώπων των νησιών, οι οποίοι ανακηρύσσουν τα νησιά αυτόνομα και τα ονομάζουν «Πολιτεία του Αιγαίου», με στόχο την Ένωση τους με την Ελλάδα και υπογράφουν Ψήφισμα.

Από το 1925, όταν αρχίζει η μεθοδική σκλήρυνση της ιταλικής κατοχής στα Δωδεκάνησα, η Εκκλησία της Καλύμνου είχε εμπλακεί στη μέγγενη των φασιστικών καταπιέσεων.

Όταν ο Μ. Λάγκο το 1926 επιβάλλει την υποχρεωτική διδασκαλία της Ιταλικής Γλώσσας μαζί και την κατάργηση της Εφορείας των Σχολών, καθώς και την αποχή της Εκκλησίας από τα σχολικά πράγματα, αρχίζει να φουντώνει η εθνική αντίσταση της Καλύμνου, πάντα με στραμμένο το βλέμμα στην Εκκλησία.

Και αυτή την εποχή ο Χριστός λειτουργεί ως εθνικο-θρησκευτικό κέντρο αναφοράς και γίνεται συχνά θέατρο αναμετρήσεων των Καλυμνίων με τους Ιταλούς, αυτή την περίοδο των φασιστικών καταπιέσεων των Ιταλών κατακτητών.

Η αντίσταση των ιερέων είχε ως πρώτη αποφασιστική πράξη τον όρκο που έδωσαν στον ι. ναό της Υπαπαντής (Κουβούσαινας), 19/10/1934, για Εθνική και Θρησκευτική Αντίσταση, μέχρις εσχάτων, εναντίον των Ιταλών Φασιστών, επί διοικητή των νησιών Μάριο Λάγκο (1924-1936), που απεργάζονταν το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Δωδεκανήσου, με σκοπό να την αποσπάσει από το Οικουμενικό Πατριαρχείο ΚΠόλεως και να την οδηγήσει στην προστασία της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Επίσης, μαζί με τη θρησκεία χτύπησαν και την Εκπαίδευση, την κυριαρχία της Ιταλικής Γλώσσας εις βάρος της Ελληνικής.

Και σ’ αυτή την εκρηκτική φάση της εθνικοθρησκευτικής αντίστασης των Καλυμνίων, ο Χριστός θα αναδειχτεί το άπαρτο κάστρο του αγώνα κατά του φασίστα κατακτητή.

Το 1935, όταν τα μίσθαρνα και αφελή όργανα του κατακτητή άνοιξαν το Χριστό στις 6 Απριλίου, για να ψάλλουν την ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου, παρά τη διακηρυγμένη απόφαση του λαού και των αντιστασιακών καθοδηγητών να μείνουν κλειστές οι εκκλησίες, έλαβε χώρα η μεγάλη εθνικοθρησκευτική των κατακτητών και των τοπικών εξαγορασμένων οργάνων τους με το λαό και τον ιερό κλήρο του νησιού.

Η εθνική όμως μειοδοσία των τοπικών οργάνων των κατακτητών κορυφώθηκε σε μια μεγάλη ημέρα για την Ορθοδοξία όταν δημιουργήθηκαν σοβαρά επεισόδια στο μητροπολιτικό του Χριστού. Εκεί άναψε η φωτιά το 1935 για να γραφτεί μια λαμπρή σελίδα της τοπικής μας Ιστορίας. Στο διήμερο που ακολουθεί μετά την 6η Απριλίου λιθοβολούνται αυτοί τόλμησαν να ανοίξουν το Χριστό για δεύτερη φορά και ξεσπά ο ιστορικός «Πετροπόλεμος». Ήταν το ηρωικό αυτό έπος των Καλυμνίων Γυναικών, το οποίο έγραψαν την κορυφαία στιγμή της σύγχρονης ιστορίας του νησιού μας.

Οι γυναίκες του Χωριού και οι καλόγριες της ι. μονής Ευαγγελιστρίας Άργους πήραν την υπόθεση στα χέρια τους και κατέβηκαν για να αναμετρηθούν με τους Ιταλούς στρατιώτες στην αυλή του Χριστού. Κατέβηκαν από το Χωριό για ευθεία σύγκρουση με τον κατακτητή. Αξίζει να τονιστεί ότι δεν κατευθύνθηκαν σε κανένα φασιστικό διοικητήριο αλλά προς το Χριστό, εναντίον των προδοτών. Εκεί, κάτω από την αυλή του Χριστού οι φασίστες στρατιώτες έκαναν επίδειξη της χυδαιότητάς του κατεβάζοντας τα παντελόνια τους προς τις καλόγριες, ώστε να υποχρεωθούν να φύγουν από το χώρο των επεισοδίων.   

Ακολούθως, το θέατρο της αναμέτρησης μεταφέρθηκε στο Μαράσι (πλαγιά) του Αγίου Νικολάου, στην κορυφή τη σκάλας (φωτο Μ. Μέρη). Από εκεί οι Καλύμνιοι, γυναίκες και άντρες, έριχναν πέτρες προς το Λιμεναρχείο και οι Ιταλοί απαντούσαν με τα ντουφέκια τους. Ένα βόλι των Ιταλών βρήκε στο μέτωπο τον 26χρονο τσοπάνο-ήρωα του Πετροπολέμου, το Μανώλη Καζώνη, που σταμάτησε στο μέτωπο των γυναικών, αφήνοντας στην άκρη το γάλα που πουλούσε, για να συμμετάσχει στο πετροπόλεμο.

Από το παράθυρο όμως του Λιμεναρχείου, βόλι φασίστα τον σημάδεψε στο μέτωπο και ο λαϊκός ήρωας έπεσε νεκρός, στις αγκαλιές των γυναικών. Αμέσως, φυγάδευσαν τη σορό του νεκρού ήρωα στην περιοχή του Αγίου Θεολόγου, και την επομένη τον έθαψαν κρυφά.

Σήμερα στο τόπο της θυσίας υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα που αναφέρεται στη θυσία του Καζώνη, και την πλάκα αυτή την εντοίχισε η ενορία του Αγ. Νικολάου, σαν μια ελάχιστη δικαίωση του λαϊκού αγώνα και της θυσίας του Καζώνη. 

Μέσα από αυτή τη φλεγόμενη πορεία της δεκαετίας 1925-1935 και προπάντων με το έπος του Πετροπολέμου ο Χριστός είχε καταξιωθεί ιστορικά ως ιερό σύμβολο της Ορθοδοξίας και του Έθνους[2].

Είναι αναγκαίο να τονίσουμε, για το δίκαιο της Ιστορίας, ότι ο αγωνιστής της εθνικής αντίστασης κατά των Ιταλών κατακτητών, ο παπα-Τσουγκράνης Μιχαήλ, δάσκαλος, εφημέριος και κορυφαίος πρωτοψάλτης της Παναγιάς Κεχαριτωμένος, των Τσικχουώ(ν), αν και αναδείχτηκε σε ηγετική προσωπικότητα και προσέφερε τα μέγιστα στην τόνωση της αγωνιστικότητας των Καλυμνίων εναντίον των κατακτητών και υπέρ της Ορθοδοξίας και της Ελληνικής Γλώσσας, τις ημέρες του Πετροπολέμου ήταν απών από την Κάλυμνο. Πριν ξεσπάσουν τα επεισόδια του ’35, οι Καλυμνιές τον φυγάδευσαν με καΐκι στην Αθήνα, όπου και έμεινε μέχρι το θάνατό του και μετά την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου, δεν αξιώθηκε να κατέβει στο νησί και να ζήσει τις μεγάλες ημέρες της ενσωμάτωσης.

Αυτή η Ιστορία του Πετροπολέμου, δυστυχώς παραχαράχτηκε από καθαρά ανθρώπινες αδυναμίες και τοπικιστικά κίνητρα. Κάθε χρόνο η επέτειος του ένδοξου αυτού γεγονότος της τοπικής Ιστορίας, του «Πετροπολέμου του ’35», τιμάται κάθε χρόνο στην Παναγία Κεχαριτωμένη Χώρας, αν και στην Παναγία, κατά το τριήμερο του «Πετροπολέμου» δεν έλαβε χώρα κανένα απολύτως γεγονός.

(Παρόμοια παραχάραξη της τοπικής Ιστορίας έχουμε και στον κύκλο των γεγονότων κατά την έκρηξη της Μεγάλης Εθνικής Επανάστασης του 1821 της λαϊκής και προπάντων της λαϊκής  επανάστασης του 1937-1941 κατά των τοπικών αρχόντων, οι οποίοι καταπίεζαν το λαό και διασπάθιζαν το κοινοτικό χρήμα).

Αλλά και φέτος γιορτάζουμε της επέτειο του «Πετροπολέμου του ’35», με τον τρόπο και το πνεύμα που μας παρέδωσαν οι πατεράδες μας: Κυριακή των Βαΐων στην Παναγία Χώρας, στην προτομή του αείμνηστου παπα-Τσουγκράνη.

Έτσι γίνεται πάντα με την Ιστορία, κυριαρχούν οι μύθοι θεμελιώνονται ως Ιστορία. 

          (Από το βιβλίο του Σακελλάρη Ν. Τρικοίλη «Νεότερη Ιστορία της Καλύμνου – Ταξική Διαστρωμάτωση, εκδόσεις Λιβάνη)



[1] Οι ιταλοί ερχόμενοι από τη Λιβύη, πρώτα κατέλαβαν την Αστυπαλιά, στις 15 Απριλίου 1912, μετά ήρθαν στην Κάλυμνο ως ελευθερωτές των νησιών από τους τούρκους. Μέχρι της 20 Μαΐου ολοκλήρωσαν την κατοχική τους εδραίωση στα Δωδεκάνησα. Έφυγαν το 1945 και τη θέση τους πήραν οι επόμενοι ελευθερωτές-κατακτητές Άγγλοι.

[2] Μετά τον Πετροπόλεμο του ’35, τον Μάριο Λάγκο αντικατέστησε στη διοίκηση της Δωδεκανήσου ο σκληρός Ντε Βέκι (1936-1941)  

Τελευταία τροποποίηση στις

Προσθήκη σχολίου

Βεβαιωθείτε ότι έχετε συμπληρώσει όλα τα πεδία με το (*). Η Αργώ της Καλύμνου διατηρεί το δικαίωμα ελέγχου των σχολίων πριν την ανάρτησή τους. Τα ανάρμοστα και προσβλητικά σχόλια δεν θα δημοσιεύονται.

Argo Kalymnos

Top Desktop version