Η Αργώ της Καλύμνου - Καθημερινή ηλεκτρονική ενημέρωση για την Κάλυμνο και τα γύρω νησιά

Switch to desktop Register Login

Η τσίπα, το τσιπί και η ξετσίπωτη

Η λέξη «τσίπα», στην ηθική της σημασία, έχει το νόημα της συστολής, αλλά πρέπει να ξέρουμε

ότι λεξιλογικά δεν έχει σχέση με την τσίπα-επιδερμίδα ούτε με την κρούστα στο γάλα, ούτε και με τον υμένα στο πρόσωπο του νεογέννητου κ.λπ. Και προφανώς αυτός ή αυτή που είναι «ξετσίπωτος» - «ξετσίπωτη» δε αναφέρεται σ’ αυτόν ή σ’ αυτήν που έχασε το δέρμα του/της…

Να επισημάνουμε, επίσης, ότι στην Κάλυμνο το υποκοριστικό της τσίπας είναι το «τσιπί». Το άσπρο μαντήλι από λεπτό ύφασμα που σκέπαζε το πρόσωπο της γυναίκας. Κεφαλομάντηλο καθημερινής χρήσης. Το χειμώνα λόγω του κρύου φόραγαν το «φουτά», που θα λέγαμε ότι ήταν το σε κάτι πιο χοντρό.  Το τσιπί μάς ανοίγει το δρόμο να ανακαλύψουμε… την ιστορική και κοινωνική προέλευση της λέξης «τσίπα».

Στο μεσαίωνα «τσίπα» λεγόταν το τσεμπέρι και περισσότερο το κάλυμμα της κεφαλής που έκρυβε το μεγαλύτερο μέρος του προσώπου. Στην Τουρκία, γενικότερα  στις μουσουλμανικές χώρες, υπήρχε και υπάρχει η μαντήλα.  Γιατί οι γυναίκες φόραγαν την τσίπα και στην Κάλυμνο το τσιπί; Είναι αυτονόητο: για να μη φαίνεται το πρόσωπο και ο λαιμός της γυναίκας.

Η γυναίκα που δεν φόραγε κάλυμμα της κεφαλής, λεξιλογικά ηταν ξετσίπωτη και ηθικά (που ήταν το μέγα ζήτημα) ήταν προκλητική και ξεδιάντροπη. Και η λέξη «αναμαλλιάρα»  χρησιμοποιούνταν υποτιμητικά για τη γυναίκα που δε φόραγε τσίπα-τσιπί. Μια τέτοια γυναίκα δεν έχαιρε εκτίμησης.

Να προσθέσουμε ακόμη ότι σε μερικά μέρη υπήρχε και η ταπείνωση "ξετσιπώματος", δηλαδή της βίαιης αφαίρεσης του κεφαλομάντηλου από το κεφάλι γυναίκας, κάτι που προσέβαλλε την υπόληψή της.

Αυτό είναι η κοινωνική ιστορία της λέξης «τσίπα». Συνδέεται με τη δημόσια εμφάνιση της γυναίκας και έχει περιεχόμενο ηθικό.

*

Σήμερα δεν υπάρχει τέτοιο πρόβλημα σε σχέση με τα κεφαλομάντηλα και την ηθική ή την ευπρέπεια της γυναίκας. Ακόμη και μαντήλα να φοράει μια σύγχρονη κοπέλα, μπορεί να καπνίζει και δημοσίως με τουπέ χειραφετημένης γυναίκας. Αλλά το σημαντικό είναι ότι οι γυναίκες πέταξαν το τσιπί στην Κάλυμνο από τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Το λόγο πήραν οι καλλιτεχνικές κομμώσεις και τα περίτεχνα χτενίσματα.

Τώρα, ο λόγος περί ηθικής τσίπας προχώρησε στους άντρες. Ξετσίπωτους χαρακτηρίζει ο λαός τους ξεδιάντροπους πολιτικούς, που δε ντρέπονται να λένε δημοσίως ψέματα και να κατακλέβουν το Δημόσιο χωρίς καν να κοκκινίζουν – με τη διαφορά βέβαια ότι ο λαός ψηφίζει ξετσίπωτους πολιτικούς, επειδή αυτοί είναι «βολικοί», όπως και οι ξετσίπωτες γυναίκες ήταν πάντα αγαπητές στον ανδρικό πληθυσμό…, γιατί ήταν «βολικές». 

Αλλά  ξετσίπωτοι λέγονται και επιστήμονες ή δημόσιοι υπάλληλοι που απαιτούν τη μίζα τους - μόνο που και μ’ αυτούς ο λαός (επιστήμονες και απλός λαός) συνεργάζεται αρμονικότατα - πλην κρυφίως -, όπως και με τις «βολικές» γυναίκες κρυφίως… 

Τελευταία τροποποίηση στις
Σακελλάρης Ν. Τρικοίλης  argokalymnou@gmail.com

Σακελλάρης Ν. Τρικοίλης [email protected]

E-mail Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Προσθήκη σχολίου

Βεβαιωθείτε ότι έχετε συμπληρώσει όλα τα πεδία με το (*). Η Αργώ της Καλύμνου διατηρεί το δικαίωμα ελέγχου των σχολίων πριν την ανάρτησή τους. Τα ανάρμοστα και προσβλητικά σχόλια δεν θα δημοσιεύονται.

Argo Kalymnos

Top Desktop version