που φέρει τον τίτλο: ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΠΑΠΑ και υπότιτλο: Κατάστιχο – Ημερολόγιο του /Παπά – Χατζή Νικόλα Καλαβρού / (1770-1857).
Το βιβλίο περιέχει προσωπικές σημειώσεις του αειμνήστου παπα-Χατζή Νικόλα Καλαβρού, των ετών 1806-1857, όσες βέβαια απ’ αυτές σώθηκαν από την «κριτική αξιολόγηση» των προηγηθέντων ερευνητών και ιστοριογράφων – όπως συνέβη και με τα λεηλατημένα Αρχεία της Δημογεροντίας.
Την αντιγραφή των αρχείων από το κατάστιχο του παπα-Καλαβρού και την αποκατάστασή τους σε βατό κείμενο, την είχε ο Δανιήλ Αντ. Ζερβός, φυσικός και φυσιοδίφης. Πολύ σημαντικό στοιχείο της έκδοσης είναι ερμηνευτικές και πραγματολογικές του σημειώσεις σε κάθε κείμενο βοηθούν καθοριστικά στην κατανόηση των πληροφοριών του ημερολογίου. Την ηλεκτρονική επεξεργασία, σελιδοποίηση και επιμέλεια της εκτύπωσης είχε η τυπογράφος Νίκη Μαυροστόμου – Δροσάκη των ομώνυμων εκδόσεων Καλύμνου.
Οι καταγραφές του παπα-Καλαβρού αναφέρονται σε οικογενειακά του θέματα, που όμως σχετίζονται και με τη σύγχρονή του κοινωνική και εκκλησιαστική ζωή. Ωστόσο, για την έκδοση του βιβλίου, ο Δαν. Ζερβός επεκτείνεται πέραν των σημειώσεων του παπα-Καλαβρού και καταγράφει σε θέματα του γενεαλογικού δέντρου της ευρύτερης οικογένειας του παπα-Χατζή, που και αυτά προσφέρονται για χρήσιμες παρατηρήσεις.
Ωστόσο, είναι άξιο επισήμανσης (να το προσέξουμε κι αυτό) ότι ενώ αναφέρεται σε θρησκευτικές τελετές στην Παναγία, σιωπά μπροστά στα εκκλησιαστικά γεγονότα που έλαβαν χώρα επί των ημερών του στην Κεχαριτωμένη Χώρας (π.χ. η σύγκρουση για τη συμμετοχή ή όχι στην Επανάσταση του 1821, το κίνημα για την εκπαίδευση, ο εμφύλιος κ.α.), όπως, επίσης, δεν κάνει καμιά νύξη που να δικαιώνει καμιά από τις μυθοπλασίες τις οποίες διαβάζουμε σε δήθεν ιστορικά βιβλία ή άρθρα. Αλλά και από αυτή την άποψη το βιβλίο αυτό αποτελεί πηγή άξια αναφοράς, και επομένως πολύ σημαντική η έμμεση συμβολή του Δαν. Ζερβού στον τομέα αυτό.
Την έκδοση προλογίζει ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου με πολύ εύστοχες παρατηρήσεις. Ωραίο και το εξώφυλλο με τη φωτογραφία του παλαιού ΝΑ του Κάστρου οικισμού της Χώρας «Γιακχάς» (τα Θένια είναι στα ΝΔ) όπως και το οπισθόφυλλο με τη μεταξοτυπία του Κώστα Μαλάμου, η οποία απεικονίζει το ΝΑ τμήμα του Κάμπου, από το Φλασκά ίσαμε το Κάστρο και την ανατολική πλευρά της Χώρας.
Ο επιμελητής του κατάστιχου παραθέτει και τις πηγές που χρησιμοποίησε, μεταγενέστερες της εποχής του παπα-Καλαβρού και σημερινές. Κατ’ αυτό τον τρόπο υπάρχει και η πρωτοτυπία η οποία συνίσταται στο γεγονός ότι η δημοσίευση μιας πρωτογενούς ιστορικής πηγής πλαισιώνεται με βιβλιογραφία δευτερογενών πηγών, οι οποίες πάντως υποστηρίζουν τις γενεαλογικές αναφορές.
Επίσης η έκδοση συνοδεύεται και από cd που περιέχει καταλόγους ονομάτων και επωνύμων της εποχής του παπά. Και αυτοί οι κατάλογοι, αν αξιοποιηθούν σωστά, μπορούν να οδηγήσουν και σε ιστορικά συμπεράσματα.
Το Αναγνωστήριο Καλύμνου καταγράφει στην εκδοτική του δράση μία ακόμη επιτυχία. Συγχαρητήρια στο Αναγνωστήριο, το συγγραφέα και στον εκδοτικό οίκο.
*
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Το πρωτογενές υλικό της έκδοσης, καθώς και άλλες σελίδες του κατάστιχου, δημοσίευε ο Δανιήλ Ζερβός, επί έτη, στην εφημερίδα Η ΑΡΓΩ ΤΗΣ ΚΑΛΥΜΝΟΥ
2. Στην έκδοση του βιβλίου μου Νεότερη Ιστορία της Καλύμνου (εκδόσεις Λιβάνη, 2007) χρησιμοποίησα αρκετές πληροφορίες από το κατάστιχο του παπα-Καλαβρού, που φωτίζουν δεκαετίες πριν και μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, αν και ο αείμνηστος παπάς δεν κατέγραφε ιστορία, αλλά περιοριζόταν σε θέματα της οικογένειάς του, της Παναγίας Κεχαριτωμένης και της κοινωνίας του μικρού της Χώρας Καλύμνου.
3. Το βιβλίο αυτό του κ. Ζερβού, όπως και άλλες υπάρχουσες ιστορικές πηγές, πρέπει γίνονται σημεία αναφοράς. Και επιβάλλεται ο σεβασμός στις ασφαλείς πληροφορίες που μας παρέχουν τα Αρχεία της Δημογεροντίας Καλύμνου, τα Αρχεία της Ιεράς Μητροπόλεως και τα Αρχεία της Ι. Μονής Πάτμου. Και να μην φτάνουμε στο σημείο που ο κάθε ιστοριογράφος να στηρίζεται στα βιβλία των προηγούμενων και πάει λέγοντας, με αποτέλεσμα οι ανακρίβειες και οι μύθοι να αναπαράγονται εις βάρος της ιστορικής αλήθειας.-
Σακελλάρης Ν. Τρικοίλης
Φιλόλογος
