(από το βιβλίο του Κώστα Λάππα «Πανεπιστήμιο και φοιτητές στην Ελλάδα κατά τον 19ο αι.»)
Από τα νησιά του Αιγαίου οι περισσότεροι φοιτητές πρώτου πανεπιστημίου της Ελλάδας (1837) προέρχονται, κατά σειρά, από τα Δωδεκάνησα, τη Χίο, τη Λέσβο και τη Σάμο – και ονομάζονταν «αλλοδαποί», καθώς προέρχονταν από πόλεις και νησιά έξω από την ελληνική επικράτεια (τα Δωδεκάνησα ήταν τουρκοκρατούμενα).
Σε σχέση όμως με τον πληθυσμό τους, τη μεγαλύτερη αντιπροσώπευση έχουν από τα τρία μεγαλύτερα νησιά η Σάμος και η Χίος, ενώ από τα Δωδεκάνησα η Κάλυμνος (με 82 φοιτητές)*, η Λέρος (22), η Κάσος (19) Σύμη (36). Αρκετούς φοιτητές εμφανίζονται να έχουν, σε σχέση πάντα πληθυσμό τους, και τα Ψαρά (36).
Αντίθετα πολύ χαμηλή είναι η εκπροσώπηση της Ρόδου (16 μόνο φοιτητές).
Είναι αυτονόητο ότι η κατανομή των μαθητών στα διάφορα Γυμνάσια βρίσκεται σε συνάρτηση με τον χρόνο ίδρυσης και τη γεωγραφική διασπορά των Γυμνασίων. από την ίδρυση του Πανεπιστημίου (1837) ως το 1860 υπάρχουν στο ελληνικό κράτος 7 μόνο Γυμνάσια: 2 στην Αθήνα και από ένα στο Ναύπλιο, την Πάτρα, τη Σύρο, τη Λαμία και την Τρίπολη.
Από τη δεκαετία του 1860 τα Γυμνάσια πολλαπλασιάζονται (15 το 1870, 22 το 1880 και 38 το 1890) και απλώνονται σε όλη σχεδόν την ελληνική επικράτεια.
__________________
*Αξίζει να σημειώσουμε το εξής: Το 1837 (χρονιά που ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο Αθηνών και στεγάστηκε σε σπίτι που ενοικίασε η κυβέρνηση (σπίτι του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη, από το Βελβενδό της Μακεδονίας) βορειοανατολικά της Ακρόπολης, φωτο) - με τρεις «αίθουσες παραδόσεων»), στην Κάλυμνο φούντωσε το μεγάλο λαϊκό κίνημα όχι κατά των Τούρκων κατακτητών αλλά κατά των προυχόντων και του μητροπολίτη με το ιστορικό αίτημα του λαού και της ανερχόμενης αστικής τάξης του νησιού (έμποροι, καπεταναίοι) για περισσότερη και δωρεάν Παιδεία αλλά και Υγεία. Την κοινωνική επανάσταση ανέκοψε η χολέρα και ο τύφος που έπληξαν το νησί. Στη β΄ φάση όμως του κινήματος, 1840-41, οι συγκρούσεις ήταν σκληρές, με αιματηρό, από τις τάξεις του λαού, τους 6 νεκρούς, 20 τραυματίες (είναι η χρονιά, 1841, λειτουργίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών). Ήταν η πιο μεγάλη στιγμή της ιστορίας του νησιού, και η ήρθε ως συνέχεια του λαϊκού κινήματος το 1821, με την απαίτηση του λαού να συμμετάσχει η Κάλυμνος στη μεγάλη Επανάσταση της Εθνικής Παλιγγενεσίας – όπως η Πάτμος, η μαρτυρική Κάσος κ.λπ.
(Νεότερη Ιστορία της Καλύμνου, Σακελλάρης Ν Τρικοίλης)
