Logo
Εκτύπωση αυτής της σελίδας
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(2 ψήφοι)

Η ίδρυση και η λειτουργία του τοπικού τμήματος του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών (Σ.E.O.) στην Κάλυμνο Κύριο

 και η σύνδεση του γεγονότος αυτού με την ενσωμάτωση.

 Βρισκόμαστε  στην Κάλυμνο της Δωδεκανήσου, έτος 1946. Τα δεσμά από την τριανταπεντάχρονη (35)  ιταλική κατοχή δεν έχουν ακόμη  επισήμως σπάσει. Συνολικά τα Δωδεκάνησα μέτρησαν τρακόσια ογδόντα εννέα χρόνια (389) τουρκικής κυριαρχίας (1523-1912) και εν συνεχεία  άλλα τριάντα πέντε (35) ιταλικής, (1912-1947), σύνολο τετρακόσια είκοσι τέσσερα (424) χρόνια, μέχρι το ξημέρωμα της λευτεριάς,  (10/2/1947/, Διάσκεψη των Παρισίων).

Πριν ένα χρόνο περίπου είχαν επιστρέψει από την Παλαιστίνη οι πρόσφυγες που είχαν αναγκαστεί να φύγουν απ’ τα νησιά μας λόγω της δραματικής τροπής που είχαν πάρει τα πράγματα από την έλευση και των Γερμανών, μέσα στο ανελέητο παιχνίδι του Β! Παγκοσμίου Πολέμου , λίγο πριν την παράδοση της Γερμανίας, στις 8 Μαϊου1945.

Επιστρέφουν λοιπόν οι άνθρωποι σε μια Κάλυμνο κατεστραμμένη απ’ τους βομβαρδισμούς, με λογής πλοία βουλιαγμένα στο λιμάνι και με όσα σπίτια είχαν μείνει όρθια  να είναι δίχως κουφώματα, λεηλατημένα στο εσωτερικό τους, από Γερμανούς μα δυστυχώς κι’ από ντόπιους που είχαν μείνει πίσω…

Εκεί, στα  προσφυγικά στρατόπεδα της Παλαιστίνης  είχαν δημιουργηθεί προσκοπικές αλλά και οδηγικές ομάδες. Το γεγονός αυτό ερμηνεύεται αν σκεφθούμε ότι τα χρόνια αυτά η Παλαιστίνη  τελούσε ακόμη υπό βρεττανική εντολή,  (Mandate) υπό την οποία είχε περιέλθει από το 1917 και επομένως είχε μεταφερθεί και στις «κτήσεις» της Βρεττανίας  η     κουλτούρα του κινήματος του Προσκοπισμού- Οδηγισμού που είχε ιδρύσει ο Άγγλος –μετέπειτα λόρδος-  Μπέϊτεν Πάουελ, το έτος 1907.

Στην Ελλάδα ο μεν προσκοπισμός είχε ιδρυθεί το 1910, ο δε οδηγισμός το 1932. Κατά τη διάρκεια του β! Παγκοσμίου Πολέμου είχε ανασταλεί η λειτουργία τους και αναβίωσε μετά τη νίκη των συμμάχων.

 Ο Καλύμνιος πρόσφυγας Γεώργιος Λαμπαδάριος, οφθαλμίατρος, ο οποίος, όπως όλοι οι πρόσφυγες γιατροί (οι περισσότεροι Καλύμνιοι), επιστρατεύθηκε και ανέλαβε υπηρεσία  στο στρατόπεδο. Εκεί του ανατέθηκε από τη βρεττανική διοίκηση  να οργανώσει  ως έφορος προσκοπικές ομάδες .Οι ομάδες αυτές έδωσαν αρκετή χαρά, γνώσεις και ποικιλία στη μονότονη ζωή των προσφυγόπουλων που ζούσαν μέσα σε τσαντίρια, στους  αμμουδερούς κάμπους του Νουζεϊράτ, τοποθεσίας κοντά στο χωριό Γάζα της Παλαιστίνης.

Με την παράδοση της Γερμανίας ,το τέλος του πολέμου και την επιστροφή στο νησί των προσφύγων, τον Ιούλιο του 1945 ο  Γ. Λαμπαδάριος συνέχισε την προσκοπική  δράση του μέσα από ομάδες προσκοπισμού. Με τη σκέψη ότι δεν έπρεπε να εξαιρούνται τα κορίτσια από μια τόσο χρήσιμη, παιδαγωγική και ψυχαγωγική δραστηριότητα, ο Λαμπαδάριος σκέφθηκε να αναθέσει την οργάνωση ομάδας οδηγισμού στην καθηγήτρια Γαλλικών (και μετέπειτα συγγραφέα –λαογράφο) Θεμελίνα  Καπελλά, η οποία έζησε κι αυτή την προσφυγική ζωή στο Νουζεϊράτ.  Μέσα σε δύσκολες συνθήκες, χωρίς  τις βασικές γνώσεις για το κίνημα του Οδηγισμού και με οδηγό το καταστατικό του Προσκοπισμού ,η  Θεμελίνα Καπελλά προχώρησε στη δημιουργία του πρώτου τοπικού συμβουλίου. Στην προσπάθεια αυτή στηρίχθηκε στις γνώσεις και την εμπειρία της ξαδέλφης της Μαρίας Ζερβού –Μαγκλή, η οποία είχε ζήσει στην Αγγλία αρκετά χρόνια πριν. Για την ιστορία , αντιγράφω από σημειώσεις της μητέρας μου τα ονόματα των κυριών του ιδρυτικού αυτού συμβουλίου: Θεμελίνα Ζερβού- Καπελλά τοπική έφορος, Ευαγγελία Μπίλλη, δασκάλα, πρόεδρος, Κατίνα Οικονόμου αντιπρόεδρος Μαρία Μαγκλή  γραμματέας, Καλοτίνα Κουτελλά ,ταμίας και μέλη Ευφημία Χριστοδουλάκη, Νομική Σπανού, Κατίνα Κρητικού, δασκάλα, Καλλιόπη Καλογιάννη ,Σοφία Οικονόμου. Τη θέση της αρχηγού ανέθεσαν στη Μαρία Μιλάτου, η οποία είχε την εμπειρία του προσκοπισμού ,όντας και αυτή πρόσφυγας στο στρατόπεδο του Νουζεϊράτ.

Πρώτο μέλημά του  συμβουλίου ήταν να έρθει  σε επαφή με την κεντρική διοίκηση του Σ.Ε.Ο., στην Αθήνα, το οποίο είχε ιδρυθεί το έτος 1932.

 Σαν « από μηχανής Θεός» , τυχαία έφθασε στην Κάλυμνο για ιδιωτικό ταξίδι, ένα μέλος της κεντρικής οργάνωσης του Σ.Ε.Ο. της Αθήνας , η Λούλα Δημάκη. Η κυρία αυτή με πολλή αγάπη και ενδιαφέρον ενημέρωσε, κατατόπισε και συνέδεσε το τοπικό συμβούλιο με την κεντρική διοίκηση, η οποία αναγνώρισε επίσημα την ομάδα της Καλύμνου. Η πορεία από τότε ήταν ανοδική και δυναμική και μια ευτυχής συγκυρία, συνδεδεμένη με εθνικά γεγονότα, προ αιώνιων πόθων, απογείωσε την ομάδα και τις δραστηριότητές της:

Ήταν 31 Μαρτίου 1947. Σε εφαρμογή της Συνθήκης των Παρισίων του Φεβρουαρίου 1947 , η αγγλική κατοχή που ασκήθηκε  στα Δωδεκάνησα στο όνομα των συμμάχων για 23 μήνες , έληγε…Το μεσημέρι της μέρας εκείνης υψωνόταν από τον εκπρόσωπο της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης Δωδεκανήσου η ελληνική σημαία.  Μια σκλαβιά αιώνων έπαιρνε τέλος. Την ίδια αυτή μέρα, στο Βουβάλειο Παρθεναγωγείο παραδιδόταν από την στρατιωτική αρχή η σημαία του Οδηγισμού της Καλύμνου στο τοπικό συμβούλιο. Η παράδοση είχε συνοδευτεί από μια μνημειώδη γιορτή με ομιλία της  Θεμελίνας Καπελλά, με απαγγελίες , χορούς τραγούδια για την ένωση, με τον κόσμο να παραληρεί από χαρά και συγκίνηση… Έτσι συνδέθηκε η επίσημη έναρξη της λειτουργίας του τοπικού τμήματος του Σ.Ε.Ο. με την πιο σπουδαία ιστορική στιγμή του νησιού, την ένωσή του με τη μητέρα Ελλάδα, μαζί βέβαια  με τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα. Όπως ξέρουμε η επίσημη-τυπικά- ενσωμάτωση πραγματοποιήθηκε ένα χρόνο μετά, στις 7 Μαρτίου 1948.

Εντυπωσιακή ήταν η πορεία της ομάδας τα επόμενα χρόνια. Δεν άργησε να συντελεστεί η  οργανωτική ανάπτυξη. Εκτός από την κύρια ομάδα των έφηβων κοριτσιών το Σώμα εμπλουτίστηκε με ομάδα μικρών παιδιών τα λεγόμενα «Πουλάκια»  και με ομάδα «Μεγάλων Οδηγών», με προγράμματα εκπαίδευσης ,καθορισμένα από την κεντρική διοίκηση της Αθήνας, τα οποία  και  με σημερινά κριτήρια, το ανθρωπιστικό και παιδαγωγικό τους περιεχόμενο παραμένει άξιο θαυμασμού!

Οι δραστηριότητες όμως του τοπικού συμβουλίου και των ομάδων δεν περιορίστηκαν στο καθορισμένο πλαίσιο του καταστατικού. Κυριολεκτικά ξεχύθηκαν μέσα στην καθημαγμένη ,απ’ τη σκλαβιά αιώνων, τον πρόσφατο πόλεμο, την προσφυγιά, κοινωνία . Ξεχύθηκαν και έδωσαν  γνώσεις, εκπαίδευση σε δεξιότητες, κοινωνικότητα, αλληλεγγύη , αγάπη και φροντίδα για το περιβάλλον, ελπίδα και κουράγιο, με μια λέξη πολιτισμό, σε όλες του τις εκφάνσεις. Ο Δήμος βοήθησε και παραχώρησε μια στέγη, την Οδηγική  Εστία, στη γειτονιά του Πέρα Σχολείου (Γ! Δημοτικό),  κυψέλη  πραγματικής δημιουργίας…

 Και πράγματι τι να πρωτοθυμηθεί κανείς! Ταξίδια γνωριμίας στα γύρω νησιά μέχρι και την Τήνο, (με τα καραβάκια -σκυλοπνίχτες-της εποχής), συμμετοχή οδηγών σε διεθνείς κατασκηνώσεις και σε ντόπιες, με μεταφορικό μέσο γαϊδουράκια σε επικίνδυνους χωματόδρομους και εν συνεχεία ζωή σπαρτιάτικη στην «πολιτεία» που στηνόταν. Παρόλα  αυτά όμως η ανάμνηση  της ομαδικής ζωής που περνούσαν τα οδηγάκια στο Μασούρι και τα Βλυχάδια ,τους έφερνε δάκρυα στα μάτια για πολλά χρόνια μετά.

 Αξέχαστες πραγματικά σ’ όσους τις είδαν (1948-1970) ,μένουν μέχρι σήμερα οι θεατρικές παραστάσεις «Αντιγόνη», «Η θυσία του Αβραάμ» «Η μονάκριβη», «Για τη λευτεριά»… Οι συμμετοχές των Οδηγών στις εθνικές γιορτές για την Ενσωμάτωση, κάθε 7 του Μάρτη, ήταν επίσης το δείγμα για το πόσο ψηλά ήταν ο στόχος της ενίσχυσης του εθνικού φρονήματος και η συμμετοχή του οδηγικού σώματος σε όλα τα ζητούμενα της εποχής των πρώτων ελεύθερων αλλά δύσκολων χρόνων της ελεύθερης ζωής των νησιών μας!

Θεωρώ ότι έχει θέση στη σύντομη αυτή ιστορική αναδρομή ένα ενημερωτικό-κριτικό σημείωμα για μια θεατρική παράσταση του Σ.Ε.Ο. Καλύμνου, στις 15 Μαΐου 1954,στην εφημερίδα «Προοδευτική Κάλυμνος»:

«Αληθινή κατάπληξη ένοιωσαν όσοι παρακολούθησαν χθες βράδι, στην αίθουσα του πρώην Ταπητουργείου την πρεμιέρα της θεατρικής παραστάσεως που μας χάρισε το Σώμα Ελληνίδων Οδηγών Καλύμνου, με το δράμα του Γρηγορίου Ξενοπούλου «Η μονάκριβη» και την κωμωδία του Μπάμπη Άννινου «Ζητείται υπηρέτης».

Δεν ήταν μόνο η επιμελημένη διδασκαλία των έργων από την ακούραστη τοπική έφορο κ. Θεμελίνα Καπελλά και το στέλεχος κ.  Μαρία Ζερβού- Μαγκλή ως και τα φροντισμένα παρά την έλλειψη των μέσων-σκηνικά που συνετέλεσαν στην εξαιρετική επιτυχία της παραστάσεως αλλά και το φιλότιμο και καλλιτεχνικό , χωρίς υπερβολή, παίξιμο των ερασιτεχνών μας….

Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στο Σώμα Ελληνίδων Οδηγών, Καλύμνου, γιατί κοντά στο εθνικοκοινωνικό έργο τους , μας χάρισαν μια αξέχαστη θεατρική βραδιά, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά και στην πνευματική κίνηση του νησιού μας».

Ο οδηγισμός ως « Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού» πλέον, μακροημέρευσε στην Κάλυμνο. Μέχρι σήμερα δραστηριοποιούνται ομάδες και συμμετέχουν στο πνευματικό και κοινωνικό γίγνεσθαι του νησιού και    είναι χρήσιμο να ξέρουν τα μέλη τους κάποια στοιχεία από την ιστορία της  οδηγικής «οικογένειας» τους στην Κάλυμνο.

Σημείωση: Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από σημειώσεις της  Θεμελίνας Καπελλά

Φανή Κουτούζη

Αθήνα, Μάρτιος 2017

Τελευταία τροποποίηση στις
Σακελλάρης Ν. Τρικοίλης  argokalymnou@gmail.com

2 σχόλια

Argo Kalymnos