των εκατοντάδων χιλιάδων αδικοχαμένων αδερφών Ποντίων, που έχασαν τη ζωή τους με φρικτό τρόπο. Η περίοδος αυτής της μαζικής καταστροφής, της Γενοκτονίας των Ποντίων, εκτείνεται από την επικράτηση στην καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία των Νεοτούρκων και του Κεμάλ Ατατούρκ ( αρχές του προηγούμενου αιώνα) μέχρι και το 1923, έτος που υπογράφηκε η συνθήκη της Λωζάνης.

Το πρόγραμμα περιλάμβανε: α. Ομιλία από τον αντιπρόεδρο του Δ. Σ. του Αναγνωστηρίου, κ. Γεώργιο Χατζηθεοδώρου. β. Καλλιτεχνικό πρόγραμμα με επετειακά τραγούδια και χορούς από το Λύκειο Ελληνίδων Καλύμνου, την επιμέλεια του οποίου είχε η πρόεδρός του κ. Καλλιόπη Ι. Μαύρου. γ. Έκθεση φωτογραφίας απ’ την Πόλη, τον Πόντο και απ’ τις αλησμόνητες πατρίδες της Μ. Ασίας, που επιμελήθηκαν οι κύριοι: Μιχάλης Κυράννης και Νικόλας Κουτελλάς από το «ΝΕΟΚΛΑΣΣΙΚΟ»  Κυράννη.

Ο ομιλητής αναφέρθηκε με γλαφυρότητα και πληρότητα στα ιστορικά γεγονότα της περιόδου εκείνης. Στο δράμα, στην ανείπωτη φρίκη, στις ασύλληπτης σε βαρβαρότητα και απανθρωπιά κακουχίες των χριστιανών του Πόντου, και, τέλος, στο βασανιστικό θάνατο που υπέστησαν μυριάδες ανθρώπων, κάθε ηλικίας, από τη θηριωδία, το μίσος και τη σκληρότητα των Τούρκων δημίων τους.

Υπογράμμισε ότι όλα αυτά τα πρωτόγνωρα κακουργήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας ήταν αποτέλεσμα εφαρμογής ενός καλά μελετημένου σχεδίου, γερμανικής έμπνευσης, για να αφανιστεί από τα παράλια της Ιωνίας και του Πόντου το χριστιανικό στοιχείο, το οποίο υπερτερούσε πληθυσμιακά, οικονομικά, κοινωνικά, πολιτισμικά κλπ., και το οποίο θα μπορούσε να παίξει καθοριστικό ρόλο στις κυοφορούμενες, τότε, εδαφικές ανακατατάξεις.

Υποστήριξε την ομιλία του με πλούσιο εποπτικό υλικό. Οι φωτογραφίες αυτές, πειστήρια των φρικτών μαζικών εκτελέσεων ( απαγχονισμοί, αποκεφαλισμοί, κατακρεουργήσεις, πνιγμοί, πυρπολήσεις), πραγματικά, σοκάρουν! Δε διανοείται ανθρώπινος νους ότι αυτά συνέβησαν στα χρόνια των παππούδων μας, στα ιερά χώματα της Ιωνίας και του Πόντου, στους χριστιανούς, απογόνους των Βυζαντινών που δεν εγκατέλειψαν ποτέ τα πάτριά τους εδάφη.

Εντύπωση προκάλεσε το περιεχόμενο επιστολών που διάβασε ο ομιλητής, τις οποίες είχαν στείλει στις γυναίκες τους φυλακισμένοι Πόντιοι, λίγο πριν την εκτέλεσή τους. Η ψυχραιμία, η στωικότητα και η καρτερικότητα που αντιμετώπιζαν τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους εκείνοι οι άνθρωποι ήταν παροιμιώδης. Οι συμβουλές προς τη γυναίκα για την από κει και πέρα ζωή της οικογένειας, οι αναφορές σε κάθε παιδί ξεχωριστά και οι οδηγίες για την πορεία του καθενός στη ζωή και, κυρίως, η δύναμη και το θάρρος που προσπαθούσαν να μεταδώσουν στις …αυριανές χήρες τους είναι συγκλονιστικά. Ο τρόπος της γραφής τους, επίσης, αποκαλύπτει ευγένεια ψυχής, πνευματική καλλιέργεια και βαθιά αίσθηση του χρέους προς την οικογένεια και προς την πατρίδα.

Το μουσικό μέρος περιλάμβανε τρία ποντιακά τραγούδια, που απέδωσε περίφημα το χορωδιακό σύνολο του ΛΕΚ. Ποντιακή λύρα έπαιξε ο Κωνσταντίνος Γεωργιάδης (καταγωγή απ’ τον Πόντο) και τύμπανο ο Αντώνης Μαγκλής.

Η εκδήλωση έκλεισε με τρεις ποντιακούς χορούς από κορίτσια του ΛΕΚ, ντυμένα με παραδοσιακές ποντιακές στολές. Οι χοροί ήταν εξαίρετοι και ξεσήκωσαν τους παρισταμένους.

Τους συντελεστές προλόγισε στην αρχή και ευχαρίστησε στο τέλος ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου κ. Παναγιώτης Γιαμαίος.

Ήταν, πράγματι, ένα οφειλόμενο μνημόσυνο στις 353.000 ψυχές των Ποντίων που πλήρωσαν με το αίμα τους τη διαφορετική και την εν δυνάμει τότε …επικίνδυνη για τους μουσουλμάνους καταγωγή τους.

Εκ του Αναγνωστηρίου