(Κάλυμνος, Σεπτέμβριος,2015)
Το φετινό καλοκαίρι μας επεφύλασσε ασυνήθιστα μεγάλες για τα μεγέθη και τις αντοχές των νησιών μας και της χώρας μας και αβάσταχτα πικρές συλλογικές εμπειρίες, οι οποίες συνεχίζονται , με την ίδια ένταση και συχνότητα. Μοιάζει πια σα να βρισκόμαστε σε πολεμικά μέτωπα, πολλά, στεριανά και θαλασσινά, από τα πιο φονικά που ζήσαμε σε καιρό «ειρήνης». Το γαλανό μας Αιγαίο καταπίνει ασταμάτητα ανθρώπινες υπάρξεις, καθώς επιχειρούν το ταξίδι του γλυτωμού τους. Μιλάμε για τους Σύρους, κυρίως, πρόσφυγες. Δραπετεύουν απ’ την αντάρα του εμφυλίου στη χώρα τους, που άλλοι τους τον έφεραν και τους πάνε ,όπως φαίνεται, για αφανισμό . Όμως και η φυγή καταλήγει σε τραγωδία! Τους αποτελειώνουν οι άθλιοι διακινητές που εκμεταλλεύονται το ένστικτο αυτοσυντήρησης. Χιλιάδες οι πνιγμοί βρεφών, παιδιών, ενηλίκων, εξαθλιωμένες οι στρατιές που καταφέρνουν και αποβιβάζονται στα νησιά των ανατολικών συνόρων μας, βοηθούμενοι από τη συγκινητική, αυτοθυσιαστική στάση απλών νησιωτών, και τις εξαιρετικές ικανότητες των ανδρών του ελληνικού λιμενικού σώματος
Όμως η τραγωδία τους δεν «περαίνεται» ως είναι φυσικό ,με το που πατούν τη στεριά ,όσοι την πατούν ούτε φθάνει ο «φόβος και ο «έλεος» (συμπάθεια, οίκτος) για να θυμηθούμε λέξεις από τον ορισμό της αρχαίας τραγωδίας.
Ας αφήσουμε για λίγο την καρδιά του διεθνούς πλέον προβλήματος που ακούει στο όνομα «Προσφυγικό» και «Μεταναστευτικό» ,έτος 2015 και ας κάνουμε μια αναδρομή στο προσφυγικό παρελθόν των νησιών μας, έτσι ως πράξη μνήμης αλλά και αφορμή μελαγχολικού προβληματισμού και συγκρίσεων, εβδομήντα (70) χρόνια πίσω…
Είναι γνωστό ότι τα Δωδεκάνησα και άλλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου έχουν ένα προσφυγικό παρελθόν και μάλιστα -πώς τα φέρνει η Ιστορία-,οι χώρες των σημερινών προσφύγων, ειδικά των Σύρων, ήταν η χώρα υποδοχής, κυρίως των Δωδεκανησίων, τα μαύρα εκείνα χρόνια της γερμανικής κατοχής των νησιών (1943-1945).
Αυτές οι σπαρακτικές εικόνες ,καθημερινά, μήνες τώρα, φέρνουν μνήμες παρόμοιες, σ’ όσους συμπατριώτες βρίσκονται στα εβδομήντα τρία χρόνια τους και πάνω .Ή έζησαν και θυμούνται ή έχουν ακούσει από διηγήσεις, για την περιπέτεια της προσφυγιάς, που ήρθε αναπάντεχα, συνέχεια της ιταλικής κατοχής και της γερμανικής κατάληψης των νησιών μας ,σα να μην έφταναν τα βάσανα αιώνων…
Μα πώς μπόρεσαν και συνυπήρξαν τόσα γεγονότα στην ιστορία των μικρών ειρηνικών νησιών μας; Ο Ηράκλειτος θα μας δώσει την έγκυρη απάντηση : «Ο πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστί, πάντων δε βασιλεύς».(Βασιλεύς= κυρίαρχος των πάντων)
Ας πούμε λοιπόν δυο λόγια για το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο χώρεσε και η προσφυγιά των νησιωτών μας ,τότε που η ιστορία βάδιζε ανάποδα…
Καθώς ο εφιάλτης του β΄ παγκοσμίου πολέμου βρισκόταν, κατά τα φαινόμενα , στην αρχή του τέλους, η Ιταλία αναγκάστηκε να καταθέσει τα όπλα, τον Σεπτέμβριο του 1943, μετά την κατάληψη της Σικελίας από τους συμμάχους. Η συνθηκολόγηση των Ιταλών είχε ως αποτέλεσμα να καταληφθούν πολλά νησιά από τους Γερμανούς, ως συνέχεια της ιταλικής κατοχής τους. Αυτόματα τα νησιά αυτά έγιναν «εχθρικό έδαφος» για τους συμμάχους ,Άγγλους και Έλληνες! Παράδειγμα η Κάλυμνος που έγινε στόχος τριών ναυτικών αλλά και αεροπορικών βομβαρδισμών, (ελληνικών και αγγλικών) γιατί στο λιμάνι της Καλύμνου είχαν ελλιμενιστεί πολλά γερμανικά πολεμικά, που είχαν στόχο να ανακαταλάβουν τη Λέρο από τους Άγγλους. Οι Άγγλοι με ορμητήριο τη Λέρο, βομβάρδιζαν τα γερμανικά καράβια και γενικά τη γερμανική πολεμική μηχανή στην Κάλυμνο «κι’ όποιον πάρει ο χάρος»!
« Κάτω από τις συνθήκες αυτές ,σ’ αυτή την κοσμοχαλασιά και την απελπισία που κυρίευσε όλους, με το φάσμα της πείνας να είναι πια μια καθημερινή πραγματικότητα, μοναδική διέξοδος βρέθηκε η φυγή. Μπουλούκια, μπουλούκια άρχισαν να φεύγουν κάθε βράδυ, απ’ όλα τα λιμανάκια, τα πιο κοντινά προς τα απέναντι παράλια της Ανατολής. Ναύλωναν πότε μικρές ψαράδικες βάρκες, πότε καΐκια, ό,τι πλεούμενο είχε απομείνει.»…
Για πού; Κάποιες αόριστες πληροφορίες μιλούσαν για οργανωμένες γαλλικές και βρετανικές υπηρεσίες, στη Συρία ,τον Λίβανο ,την Παλαιστίνη, που παρείχαν προστασία στους πρόσφυγες… Ήταν η περίοδος που ίσχυε ακόμη η μοιρασιά την οποία Γαλλία και η Αγγλία είχαν συμφωνήσει για τις χώρες αυτές από το1917 ( η Γαλλία τη Συρία και τον Λίβανο, η Αγγλία την Παλαιστίνη )
Η παραπάνω μικρή παράγραφος και το «Χαλέπι» που ακολουθεί είναι από το βιβλίο της Θεμελίνας Καπελλά :«Το χρονικό της προσφυγιάς», υπότιτλος :Μέση Ανατολή1943-‘45
Ο προσωπικός μου προβληματισμός, μια που ήμουν κι’ εγώ προσφυγόπουλο στην αγκαλιά της μάνας μου ,δυο χρονών(ν), είναι: Εβδομήντα χρόνια μετά, η ανθρωπότητα προχώρησε καθόλου στον τρόπο που αντιμετωπίζει τις ανθρωπιστικές κρίσεις αλλά και τις αιτίες που τις προκαλούν;
Αθήνα 12 Νοεμβρίου 2015-11-12
Φανή Καπελλά- Κουτούζη
Υ.Γ. Το κείμενο γράφτηκε τον Σεπτέμβριο αλλά περίμενα μήπως τα γεγονότα έδιναν απάντηση στον προβληματισμό μου!
