Ελληνοδιδάσκαλος είναι ο νεαρός τότε, μόλις εικοσάχρονος, Κλεάνθης Σακελλαρίου Ζερβός, ο μετέπειτα Παπά Κλεάνθης, ο οποίος σύμφωνα με το έγγραφο διορίζεται για ένα έτος Ελληνοδιδάσκαλος στην Πόθια.
Η Πόθια την εποχή εκείνη ήταν το επίνειο της Χώρας, ένας μικρός οικισμός περί το λιμάνι, που όμως αναπτυσσόταν γρήγορα τόσο σε έκταση όσο και σε αριθμό μόνιμων κατοίκων. Η χρήση όμως του ονόματος Πόθια δεν είχε ακόμα γενικευθεί, όπως φαίνεται σε όμοιο συμφωνητικό του επόμενου έτους 1867 του ίδιου Ελληνοδιδασκάλου, όπου αναφέρεται ότι θα διδάσκει ‘‘ἐν τῷ Λιμένι’’. Πόλη της Καλύμνου και κέντρο κάθε δραστηριότητας ήταν η Χώρα, όπου από παλιότερα λειτουργούσε Ελληνικό Σχολείο. Στο λιμάνι (Πόθια) φαίνεται ότι άρχισε να λειτουργεί το 1866, με τον διορισμό του νέου δασκάλου Κλεάνθη Σ. Ζερβού.
Από τους όρους του συμφωνητικού προκύπτουν σημαντικές πληροφορίες για το εκπαιδευτικό σύστημα και τις συνθήκες λειτουργίας του Κοινοτικού ‘‘Ελληνικού Σχολείου’’ της Καλύμνου της εποχής εκείνης.
Το συμφωνητικό
Σήμερον τὴν 26 Σεπτεμβρίου 1866ου ἔτους ὁ Κύριος Κλεάνθης Σ. Ζερβὸς καὶ ἡ Κοινότης Καλύμνου συνεφώνησαν ὡς ἀκολούθως:
1. Ὁ Κύριος Κλεάνθης Σ. Ζερβὸς ἀναδέχεται ἐν Πόθιᾳ Καλύμνου ἐπὶ ἔτος ἓν ἀρχόμενον ἀπὸ τῆς σήμερον, τὴν ὑπηρεσίαν τοῦ διδάξειν δημοσίως(1) τὴν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν καὶ λοιπὰ, τῶν ὁποίων ὑπάρχει εἰδήμων, ἐπιμελούμενος καὶ φροντίζων περὶ τῆς προόδου καὶ τῆς ἠθικῆς βελτιώσεως ἐν γένει τῶν παρ᾿ αὐτῷ παίδων.
2. Ὁ Κύριος Κλεάνθης Σ. Ζερβὸς, γενησομένης τῆς ἐγγραφῆς τῶν μαθητῶν, οὓς κατὰ τὴν ἰκανότητα ἑκάστου ὀφείλει νὰ διαιρέσῃ εἰς τάξεις δύο, ὑπόσχεται νὰ κάμῃ ἔναρξιν διδασκαλικὴν περὶ παραδόσεως τῶν μαθημάτων ἐκείνων, ἀναφερομένων εἰς τὸ ἐκδοθησόμενον πρόγραμμα, ὅπερ θέλει τεθῆ ὑπ᾿ ὄψιν καὶ τῶν διορισθησομένων ἐφόρων τῆς σχολῆς καὶ παρ᾿ αὐτῶν ἐπιψηφισθῆ.
3. Ὁ Κύριος Κλεάνθης Σ. Ζερβὸς δὲν δύναται δι᾿ ἄλλην τινὰ αἰτίαν νὰ διακόψῃ παραδόσεις μαθημάτων, εἰμὴ καθ᾿ ἣν κωλύεται ἀπὸ τὴν τυχόν πάσχουσαν ὑγείαν του, καὶ καθ᾿ ὅσον ἀφορᾷ τὰς ἑορτὰς, μόνας τὰς Κυριακὰς καὶ τὰς Δεσποτικὰς ἑορτὰς.
4. Ἡμέραι δεκαπέντε ὁρίζονται διακοπαὶ καθ᾿ὅλον τὸ ἔτος(2), ἤτοι ἀπὸ τῆς 1ης μέχρι τῆς 15ης Αὐγούστου. Ὀφείλει δὲ ὁ Διδάσκαλος δὶς τοῦ ἔτους νὰ ἐνεργήσῃ ἐξετάσεις δημοσίως, ἤτοι μετὰ τὴν ἐκπνοὴν τῆς 1ης ἑξαμηνίας, καὶ τὴν τῆς δευτέρας(3).
5. Ἡ δὲ Κοινότης τῆς Καλύμνου ὑπόσχεται εἰς τὸν Κύριον Κλεάνθην Σ. Ζερβὸν ὡς ἀντιμισθίαν ἐτησίαν τὴν χορήγησιν Γροσίων ὀκτὼ χιλιάδων ἀριθμὸς 8000(4) πληρωτέων εἰς δόσεις τέσαρας, ἑκάστη τῶν ὁποίων εἰς τὰς ἀρχὰς πάσης τριμηνίας.
Ἐγένοντο εἰς ἔνδειξιν δύο ὅμοια καὶ ἔλαβον ἑκάτερον τῶν μερῶν ἀνὰ ἓν.
Ἐν Καλύμνῳ
Οἱ Συμβαλλόμενοι
ὁ Διδάσκαλος Οἱ Δήμαρχοι
Κλεάνθης Σ. Ζερβὸς
Παρατηρήσεις και αχόλια
1. Δημοσίως = σε Δημόσιο σχολείο, αμειβόμενος από την Κοινότητα.
2. Αξιοπρόσεκτο ότι οι ετήσιες σχολικές διακοπές ήταν τότε μόνο 15 ημέρες!!
3. Οι δημόσιες εξετάσεις προφανώς αποσκοπούσαν στον ‘‘κοινωνικό έλεγχο’’ αλλά και την ‘‘αξιολόγηση’’ του Δασκάλου και της δουλειάς του απευθείας από την Κοινωνία.
4. Αξιοπρόσεκτο ότι το ίδιο έτος, λίγους μήνες νωρίτερα, είχε διοριστεί δημοτικός γιατρός, στον οποίο χορηγήθηκε ετήσιος μισθός 1100 μετζίτια, δηλαδή 22000 γρόσια, με την επίσημη τιμή 20 γρόσια ανά μετζίτι. Στην ελεύθερη αγορά όμως η τιμή του μετζιτιού ήταν μεγαλύτερη από 20 γρόσια, και συνεπώς ο μισθός του γιατρού στην πράξη ήταν μεγαλύτερος από 22000. Φαίνεται ότι από τότε οι μισθοί των δασκάλων ήταν από τους μικρότερους της αγοράς!
