Logo
Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Δανιήλ Α. Ζερβός: Δικαστική διάλυση αρραβώνα το 1877

Σε έναν από τους κώδικες του αρχείου της Δημογεροντίας, που είχα την ευκαιρία να φωτογραφίσω τα περασμένα Καλοκαίρια, βρήκα μια απόφαση του Εκκλησιαστικού Δικαστηρίου Καλύμνου για οικογενειακή υπόθεση, που πιστεύω ότι έχει ενδιαφέρον.

 

Ένας νέος αρραβωνιασμένος με μια νέα φαίνεται ότι άλλαξε γνώμη και αρνήθηκε να προχωρήσει στην τέλεση του γάμου. Τα αδέλφια της νύφης, φαίνεται ότι δεν ζούσε ο πατέρας τους, προσέφυγαν στο Εκκλησιαστικό Δικαστήριο ζητώντας χρηματική αποζημίωση από τον παραλίγο γαμπρό τους.

Από την απόφαση αυτή μπορούν να αντληθούν αρκετές πληροφορίες για την εποχή εκείνη των τελευταίων δεκαετιών της Τουρκοκρατίας.

Και πρώτα, σε επίπεδο θεσμών, βλέπουμε ότι, στα πλαίσια προφανώς των ‘‘προνομίων’’, λειτουργούσε στην Κάλυμνο Εκκλησιαστικό δικαστήριο, στην αρμοδιότητα του οποίου, εκτός από τις πειθαρχικές υποθέσεις των ιερωμένων, ανήκαν και υποθέσεις διαφορών μεταξύ λαϊκών, και στη σύνθεση του οποίου συμμετείχαν υπό την προεδρία του Επισκόπου οι δύο Δημογέροντες, δηλαδή ο πρόεδρος και ο ταμίας της Δημογεροντίας, και τέσσερις διακεκριμένοι πολίτες, πρόκριτοι. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να βρω πως επιλεγόντουσαν αυτοί οι πρόκριτοι. Υποθέτω ότι τους επέλεγε η Δημογεροντία με την έγκριση του Επισκόπου.

Έπειτα, σε επίπεδο Κοινωνίας, βλέπουμε ότι ο αρραβώνας δύο νέων συνοδευόταν από τη σύναψη επισήμου συμβολαίου, στο οποίο καταγραφόντουσαν τα όσα συμφωνήθηκαν μεταξύ του  υποψήφιου γαμπρού και των κηδεμόνων την υποψήφιας νύφης, πατέρα ή αδελφών, για τα σχετικά με τον γάμο, όπως π. χ. χρόνος τέλεσης, έξοδα, προίκα κλπ. Η ίδια η νύφη δεν είχε κανένα δικαίωμα λόγου, και συνήθως γνώριζε τον μέλλοντα σύζυγό της την ημέρα του επίσημου αρραβώνα, όταν ο γαμπρός, εν πομπή και με την γνωστή μέχρι και σήμερα τελετουργία, έμπαινε στο σπίτι της νύφης.

Στην απόφαση που παρατίθεται στη συνέχεια σε πιστή αντιγραφή από το πρωτότυπο, θεώρησα σωστό για ευνόητους λόγους να παραλείψω τα επώνυμα των πρωταγωνιστών, τα οποία αντικατέστησα με (…).

Η απόφαση

Τὸ ἐν Καλύμνῳ Ἐκκλησιαστικὸν Δικαστήριον.

     Συγκείμενον ὑπὸ τῆς Αὐτοῦ Θεοφιλείας τοῦ Ἐπισκόπου Ἁγίου Λέρνης Κυρίου Δανιὴλ(1) Προέδρου, τῶν δημογερόντων Καλύμνου Ἰωάννου Ν. Τηλιακοῦ, καὶ Σακελλαρίου Ζερβοῦ, καὶ τῶν Προκρίτων Ἐμμανουὴλ Μαγκλῆ, Θέμελι Ὀλυμπίτου, Νικολάου Κουντούρη, Νικολάου Δράκου, καὶ Νικολάου Σβίνου συνεδριάσαν σήμερον τὴν πέμπτην Ἀπριλίου τοῦ χιλιοστοῦ ὀκτακοσιοστοῦ ἑβδομηκοστοῦ ἑβδόμου ἔτους ἡμέραν τῆς ἑβδομάδος Τρίτην καὶ ὥραν δεκάτην πρὸ μεσημβρίας ἐν τῷ γραφείῳ τῆς Δημογεροντίας Καλύμνου ὅπως ἀποφανθῇ περὶ τοῦ ἀῤῥαβῶνος τοῦ Δημητρίου Γεωργίου (...) μετὰ τῆς Ἀγγελίνας Σ. (...) ἀντιπροσωπευομένης ὑπὸ τοῦ αὐταδέλφου της Χατζῆ Ἰωάννου Σ. (...) ὅστις μετὰ τῶν αὐταδέλφων του ὡς ἀρχηγὸς τῆς οἰκογενείας των συνυπέγραψε μετ᾿ αὐτῶν καὶ τοῦ τέως μνηστῆρος τῆς αὐταδέλφης των Ἀγγελίνας Δημητρίου Γ. (...) συμβόλαιον ἀῤῥαβῶνος ὑπὸ τὴν 16 Ἰαννουαρίου 1877ου ἔτους .

Εἰσαχθείσης τῆς ὑποθέσεως εἰς συζήτησιν

Έπειδὴ  δυνάμει τοῦ ὑπὸ τὴν 16 Ἰαννουαρίου 1877 συμβολαίου ἀῤῥαβῶνος ὁ Δημήτριος Γ. (...) ὑπεχρεοῦτο νὰ τελέσῃ τὸν γάμον του μετὰ τῆς Ἀγγελίνας Σ. (...) τὸ ἤδη παρελθὸν Πάσχα εἰς τοῦτο δ᾿ ἐπέμενεν ὁ αὐτάδελφος τῆς Ἀγγελίνας Χατζῆς Ἰωάννης Σ. (...).

Ἐπειδὴ ὁ Δημήτριος Γ. (...) ἀνομολογήσας τὸν ἀῤῥαβῶνα του, ἀν καὶ συνεβουλεύθη ἐπαρκῶς ὑπὸ τῆς Αὐτοῦ Θεοφιλείας τοῦ Προέδρου ὅπως κατὰ τὴν ἐν τῷ συμβολαίῳ ὑποχρέωσίν του τελέσῃ τὸν γάμον του μετὰ τῆς τέως μνηστῆς του Ἀγγελίνας Σ. (...), δὲν ἐδέχετο διόλου,  οὔτε ἐπὶ τέλους ἐδέχθη, προτείνων ὅτι εἶναι ἀδύνατον νὰ πράξῃ τοῦτο οὔτε ἄλλην δευτέραν προθεσμίαν νὰ τάξῃ δια τοῦτο, καὶ κηρύττων ὅτι θὰ διαλύσῃ τὸν ἀῤῥαβῶνα ἔστω καὶ τὰ πάνδεινα νὰ ὑποφέρῃ.

Τὸ δικαστήριον κατὰ τὴν θέλησιν τοῦ Δημητρίου Γ. (...) κηρύττει τὸν ἀῤῥαβῶνα διαλελυμένον.

Ἐπειδή ὅμως ὁ Χατζῆς Ἰωάννης Σ. (...) ἐπέμενε λέγων ὅτι ἀφοῦ ὁ Δημήτριος Γ. (...) ἄνευ ἠτιολογημένης αἰτίας διαλύει οὕτως εἰπεῖν αὐθαιρέτως τὸν ἀῤῥαβῶνά του μετὰ τῆς αὐταδέλφης του Ἀγγελίνας, δέον νὰ ἐφαρμοσθῶσι κατ᾿ αὐτοῦ αἱ ἐν τῷ συμβολαίῳ ὑποχρεώσεις καὶ νὰ καταδικασθῇ ἔτι εἰς τὴν πληρωμὴν τῶν ἐξόδων τοῦ ἀῤῥαβῶνος, καὶ εἰς τὴν πληρωμὴν εἴκοσιν ἀργυρῶν μεζητιέδων(2) καὶ ἑνὸς ζεύγους σανδαλίων ἀξίας Γροσίων 80, ἅπερ καὶ ὁ Δημήτριος Γ. (...) ὡμολόγησεν ὅτι ἔλαβεν.

Τὸ δικαστήριον λαβὸν ὑπ᾿ ὄψιν τὸ ὑπὸ τὴν 15 Ἰαννουαρίου 1877 συμβόλαιον ἀῤῥαβῶνος ἐν ᾧ ἐτάχθη ἀμοιβαίως ποινικὴ ῥήτρα ἐξ ἑβδομήκοντα λιρῶν ὀθωμανικῶν διὰ τὸν διαλύοντα τὸν ἀῤῥαβῶνα κηρύττει αὐτὸ ἰσχυρὸν καὶ ἔγκυρον.

Σκεφθὲν δὲ ἐπὶ τῇ βάσει τῶν περὶ ἀῤῥαβῶνος Ἐκκλησιαστικῶν Νόμων καὶ κανόνων,

Καταδικάζει τὸν Δημήτριον Γ. (...) νὰ πληρώσῃ τὰ ἔξοδα τοῦ ἀῤῥαβῶνος ὁρισθέντα εἰς πέντε λίρας ὀθωμανικὰς, τὰ εἴκοσι ἀργυρᾶ μεζήτια, τὰ Γρόσια 80 ἀξίαν ὑποδημάτων, καὶ 70 ἤτοι ἑβδομήκοντα Χρυσᾶς λίρας Ὀθωμανικὰς τὴν ποινικὴν ῥήτραν /πέναν/(3) εἰς τὴν Ἀγγελίναν Σ. (...)(4).

Παρακαλεῖ δὲ τὴν Α. Θ. τὸν Πρόεδρον Ἅγιον Λέρνης Κύριον Δανιὴλ ὅπως ἐνεργήσῃ ἁρμοδίως τὴν ἐκτέλεσιν τῆς παρούσης ἀποφάσεως οὔσης ἐκτελεστῆς.

Ἐκρίθη, καὶ ἀπεφασίσθη σήμερον τὴν 5ην Ἀπριλίου τοῦ  1877,  ἐν Καλύμνῳ

ὁ Πρόεδρος:  Λέρνης Δανιήλ                                               

οἱ Δημογέροντες: (Σφραγίδα)(5)Ἰωάννης Ν. Τηλιακὸς, (Σφραγίδα) Σακελλάρης Ζερβὸς

οἱ πρόκριτοι: Θέμελις Ὀλυμπίτης, Ν. Γ. Κουντούρης, Ν. Σ. Δράκος, Νικόλαος Μ. Σβῖνος

Παρατηρήσεις -  Σχόλια

1. Δανιήλ Κεφαλιανός από την Πάτμο,Επίσκοπος Λέρνης 1875-1888. Ήταν ο τελευταίος Επίσκοπος Λέρνης. Το 1888 η Επισκοπή Λέρνης έγινε Μητρόπολη  με πρώτο Μητροπολίτη, 1888-1893, τον Χρύσανθο Βυζάντιο από την Κωνσταντινούπολη.

2. μεζητιές, ο (ή μεζήτι, το) = Νόμισμα που έκοψε ο Σουλτάνος Αβδούλ Μετζίτ (1839-1861) το 1844. Υπήρχε χρυσό ίσο προς τη χρυσή οθωμανική λίρα (1 λίρα = 100 γρόσια), και ασημένιο ίσο προς 20 ασημένια γρόσια (1/5 της λίρας)

3. πένα (ή μήπως παίνα;) = η ποινική ρήτρα που προβλέπεται σε έγγραφο συμφωνητικό εις βάρος όποιου από τους συμβαλλομένους αθετήσει τα συμφωνημένα (από Λατιν. poena = ποινή). Άλλοτε με την ίδια λέξη χαρακτηρίζεται το έγγραφο, στο οποίο προβλέπεται η ποινική ρήτρα.

4. Αν αθροίσουμε τα ποσά που καταδικάστηκε να πληρώσει ο παραλίγο γαμπρός στην παραλίγο νύφη, 5 λίρες χ 100 = 500 γρόσια + 20 μετζίτια χ 20 γρ. = 400 γρ. + 80 γρ. + 70 λίρες χ 100 γρ = 7000 γρ., προκύπτει το ποσό των 7980 γρ. Το ποσό αυτό είναι αρκετά σημαντικό, αν λάβουμε υπόψη ότι το ίδιο έτος 1877 ο ετήσιος μισθός του διευθυντή της Ελληνικής Σχολής ήταν 10000 γρ., των δε ελληνοδιδασκάλων της ίδιας σχολής κυμαινόταν μεταξύ 6000 και 8000 γρ., ανάλογα με την εμπειρία τους, όπως φαίνεται στις συμβάσεις τους με την Δημογεροντία που βρίσκονται σε επόμενες σελίδες του ίδιου κώδικα του αρχείου.

5. Επίσημες οθωμανικές σφραγίδες των Δημογερόντων

Δανιήλ Ζερβός

Δανιήλ Ζερβός

E-mail Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Argo Kalymnos