αλλά κεφαλαίου πολιτισμικού, το οποίο κληρονομούν όσοι έχουν το προνόμιο να προέρχονται από οικογενειακό περιβάλλον με ανεβασμένο πολιτισμικό επίπεδο.

Βασική πηγή άντλησης της ύλης για τη σύνθεση του παρόντος δημοσιεύματος απετέλεσε το παγκοσμίως γνωστό και διαχρονικό βιβλίο του κοινωνιολόγου Pierre Bourdieu και του συνεργάτη του Jean Claude Passeron “Les héritiers, les étudiants et la culture” (Οι κληρονόμοι, οι φοιτητές και η κουλτούρα): περισσότερες πληροφορίες για τον P.Bourdieu και το εν λόγω βιβλίο βλ. Σχόλια).(1).

Ο P. Bourdieu, όχι μόνο με το βιβλίο του αυτό, αλλά και με το συνολικό πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό έργο έρριξε φως στους μηχανισμούς και στον κοινωνικό νόμο που ορίζει ότι το πολιτισμικό κεφάλαιο πάει στο πολιτισμικό κεφάλαιο. Τεκμηρίωσε δε με στατιστικά δεδομένα την ανισότητα των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων στο επίπεδο της Ανώτατης Εκπαίδευσης.

Ενδεικτικά οι ευκαιρίες εισαγωγής και φοίτησης στο πανεπιστήμιο ανάλογα με το επάγγελμα του πατέρα παρουσιάζουν την ακόλουθη διακύμανση: 1% για παιδιά έμμισθων αγροτοϋπαλλήλων, 70% για παιδιά βιομηχάνων και 80% για παιδιά ελεύθερων επαγγελματιών α(2).

Δίνοντας περισσότερες διευκρινήσεις γράφει τα εξής: «… ένας γιός ανώτερου υπαλλήλου έχει 80 φορές περισσότερες ευκαιρίες να εισέλθει στο Πανεπιστήμιο από ένα γιο μισθωτού αγρότη και 40 φορές περισσότερο από ένα γιο εργάτη. Ακόμη, οι ευκαιρίες του είναι διπλάσιες από αυτές ενός γιου μεσαίου υπαλληλικού στελέχους. α(3).

«… οι τόσο έντονες αυτές διακυμάνσεις των αντικειμενικών σχολικών ευκαιριών εκφράζονται με χίλιους τρόπους μέσα στο πεδίο των καθημερινών αντιλήψεων και καθορίζουν ανάλογα με τα κοινωνικά περιβάλλοντα μια εικόνα των ανωτέρων σπουδών, ως μέλλον «αδύνατο», «δυνατό» ή φυσιολογικό»… α (4).

Σύμφωνα με τα παραπάνω ο  P. Bourdieu τεκμηριώνει ότι το σχολείο, από την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση έως και το Πανεπιστήμιο, με τη δομή και τον τρόπο που λειτουργεί, δε λειτουργεί μόνο ως δημοκρατικό όργανο για την κοινωνική κινητικότητα, αλλά ταυτόχρονα, μέσω των κριτηρίων που χρησιμοποιεί για να κρίνει, καθίσταται ένας θεσμός νομιμοποίησης (legimitation) των ανισοτήτων απέναντι στην κουλτούρα, αφού μετατρέπει τα κληρονομημένα από κοινωνική προέλευση προνόμια σε ατομικές αξίες και ατομικά «χαρίσματα». β(5).

Ως προς την πολιτισμική συμπεριφορά και τις πολιτισμικές συνήθειες τους, οι φοιτητές που προέρχονται από προνομιούχα κοινωνικά στρώματα «… δεν οφείλουν στο περιβάλλον τους μόνο συνήθειες, προπονήσεις (entrainements) και σχέσεις που εξυπηρετούν άμεσα το σχολικό τους έργο, κληρονομούν επίσης μια πολυμάθεια (savoirs) και ικανότητα να χειρίζονται δεόντως πράγματα, καταστάσεις, σχέσεις και ακόμη να διατυπώνουν ή να αντιλαμβάνονται λεπταίσθητες παρεμβάσεις (un savoir faire). Επιπροσθέτως κληρονομούν τρόπους καλής συμπεριφοράς (un savoir vivre), γούστα και «ένα καλό γούστο» (un bon goύt), των οποίων η συμβολή στο σχολείο όσο κι αν  είναι έμμεση δεν παύει να είναι εξίσου σίγουρη. α(6).

Το πολιτισμικό τους προνόμιο εκδηλώνεται επίσης «στην οικειότητα που δείχνουν να έχουν με έργα πολιτισμικού περιεχομένου, όπως η συχνή παρουσία τους στο θέατρο, στο μουσείο ή στη συναυλία (συχνές επισκέψεις που δεν τις οργανώνει το σχολείο ή τις οργανώνει με σποραδικό τρόπο). Είναι μάλιστα πιο έκδηλο στην περίπτωση των γενικά μοντέρνων έργων, τα οποία είναι τα λιγότερα σχολικά» α(7). Εξ’ άλλου το ανεβασμένο πολιτισμικό επίπεδο καθιστά παράλληλα το άτομο πιο υπεύθυνο πολιτικά, όταν ψηφίζει ή πολιτεύεται σ΄ όλα τα επίπεδα. Ο Ρ. Bourdieu λέει: «Η πολιτική ανάλυση προϋποθέτει την απόσταση (la distance), το ύψος (la hauteur), τη θέση του παρατηρητή να είναι πάνω απ’ όλα, από τις φιλονικίες, την οπισθοδρόμηση…. Να ουδετεροποιεί (neutraliser) το αντικείμενο μέσα στην άμεση παρουσία του, το κατεπείγον του, τις υπηρεσίες του, (Μια δηλαδή θέση παρατηρητή) από την οποία δεν εντυπωσιάζεται σαν χαζοπερίεργος (badeau curieux) από τα κοινά καθημερινά, βυθισμένος μέσα στο συμβάν (στο άμεσα αντιληπτικό δεδομένο), που προκαλεί σε σύντομο χρόνο παροδικές και εύκολες εντυπώσεις» γ(8).

Το ουσιώδες τμήμα της πολιτισμικής κληρονομιάς μέσα στο προνομιούχο πολιτισμικά οικογενειακό περιβάλλον μεταβιβάζεται με τρόπο πιο διακριτικό και πιο έμμεσο, χωρίς μάλιστα κάποια μεθοδικότητα ή οποιαδήποτε φανερή προσπάθεια, δεδομένου ότι υπάρχει λιγότερη η ανάγκη να διακηρυχτεί ο σεβασμός προς την κουλτούρα ή να γίνει εσκεμμένη ανάληψη μύησης στην πολιτισμική πρακτική. Η κουλτούρα με μια λέξη μεταβιβάζεται σαν από όσμωση. α(9).

Αντιθέτως τα παιδιά που προέρχονται από μικροαστικό περιβάλλον (προπαντός αγροτικό ή εργατικό) δεν μπορούν παρά επίπονα και μόνο ν’ αποκτήσουν ότι είναι δεδομένο για τα παιδιά της καλλιεργημένης τάξης. Για τα μεν η εκμάθηση της κουλτούρας είναι μια κατάκτηση που πληρώνεται ακριβά, για τα δε είναι μια κληρονομιά που περικλείει συγχρόνως την ευκολία και τους πειρασμούς της ευκολίας.

Αλλά, πρέπει να επισημάνουμε ότι η επίδραση των κοινωνικών παραγόντων διαφοροποίησης που ασκείται πάνω στο φοιτητικό περιβάλλον δεν ακολουθεί οπωσδήποτε τους δρόμους ενός μηχανικού ντετερμινισμού. Αρκετές φορές άτομα από μη προνομιούχες τάξεις, αντί να συντριβούν – όπως είναι το πιθανότερο – από τη δύναμη των κοινωνικών πεπρωμένων, μπορούν εξ’ ίσου, κατ’ εξαίρεση, να βρουν μέσα στην υπερβολή της μειονεξίας τους την πρόκληση να ξεπεράσουν και να φθάσουν στην ανώτατη εκπαίδευση, ξεφεύγοντας από την κοινή μοίρα.

Εδώ φαίνεται καθαρά και η βασική κοινωνιολογική θέση του Ρ. Bourdieu, ο οποίος αν και παρουσιάζει τον κοινωνικό κόσμο έντονα δομημένο, δε δέχεται την άποψη ότι ο κόσμος εξελίσσεται «σύμφωνα με τους αμετάβλητους νόμους που οι ανθρώπινες δράσεις δεν μπορούν ν’ αλλάξουν». Όπως λέει ο Hirschmann. Δεν πιστεύει ότι οι κοινωνικοί νόμοι εκφράζουν αυτό που ο Durkheim ονομάζει «αναπόφευκτες αναγκαιότητες» β (10).

Αντίθετα, όταν ανακαλύπτει ένα κοινωνικό νόμο, όπως για παράδειγμα, το νόμο που ορίζει  ότι το πολιτιστικό κεφάλαιο πάει στο πολιτισμικό κεφάλαιο, προσφέρει τη δυνατότητα στους φορείς να εισάγουν τα «τροποποιούντα στοιχεία» που μπορούν να μετασχηματίσουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους το αποτέλεσμα των μηχανισμών. β (11). Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση σχολικού αποκλεισμού των πιο ενδεών σε πολιτισμικό κεφάλαιο παιδιών, «τα τροποποιούντα στοιχεία» που μπορούν να εισάγουν οι φορείς (γονείς, παιδιά) είναι η δύναμη της θέλησης και όλες οι προσπάθειες τους για πανεπιστημιακή εκπαίδευση και άνοδο τους στην κοινωνική ιεραρχία.

Η προαναφερθείσα κοινωνιολογική θέση του  Ρ. Bourdieu περί «Τροποποιούντων στοιχείων» που θέτουν εκτός ισχύος τον κοινωνικό νόμο περί κληρονομιάς του πολιτισμικού κεφαλαίου από το πολιτισμικό κεφάλαιο, βρήκε την πλήρη εφαρμογή του, όχι απλά σε μερικά άτομα, αλλά σ΄έναν ολόκληρο πληθυσμό της νήσου Καλύμνου με «τροποποιούντα στοιχεία» τη δύναμη της θέλησης, την αποφασιστικότητα και τη δίψα της «ΚΑΛΥΜΝΙΑΣ ΜΑΝΑΣ» για παιδεία και άνοδο των παιδιών της στην κοινωνική ιεραρχία (βλ. Σακελλάρη Τρικοίλη: Νεότερη Ιστορία της Καλύμνου: Κοινωνική διαστρωμάτωση σελ. 395-396).  δ(12).

Αντιστρόφως, βρίσκουν την κοινωνιολογική τους θεμελίωση στη θέση αυτή του P. Bourdieu τα κεφάλαια «ΤΟ ΚΑΛΥΜΝΙΑΚΟ ΘΑΥΜΑ» δ.(13) (ο.π. σελ. 393-395) και η «ΚΑΛΥΜΝΙΑ ΜΑΝΑ». (ο.π)

Συγκεκριμένα, στο κεφάλαιο «ΤΟ ΚΑΛΥΜΝΙΑΚΟ ΘΑΥΜΑ» (ο.π. σελ. 393) γράφει «… Το αξιοθαύμαστο στην εκπαιδευτική ιστορία της Καλύμνου είναι ότι, ενώ στα μέσα του 19^ου αιώνα οι Καλύμνιοι σε ένα ποσοστό 90% … είναι λειτουργικά αναλφάβητοι και η Κάλυμνος ήταν απλώς «το νησί των σφουγγαράδων», μέσα σε μισό αιώνα (από τα μέσα του 19^ου αιώνα έως τις αρχές του 20^ου αιώνα) εκτινάχθηκε μορφωτικά, εκπαιδευτικά και έγινε το «νησί των γραμμάτων…».

Στη σελίδα 395 του ιδίου κεφαλαίου συνεχίζει: «Η έφεση των Καλυμνίων για τα γράμματα έχει προσλάβει μορφή μανίας. Όλες οι οικογένειες των σφουγγαράδων, προκειμένου να μην πάνε τα παιδιά τους σφουγγαράδες και να στενάζουν κάτω από το δουλοκτητικό επαγγελματικό καθεστώς και να είναι κοινωνικά παραγκωνισμένα, τα σπρώχνουν στα γράμματα, γιατί μέσω της παιδείας άλλαζε κανείς κοινωνικό στρώμα και κοινωνική τάξη»

Στο κεφάλαιο «Η ΚΑΛΥΜΝΙΑ ΜΑΝΑ» σελ. 395-396 γράφει: «… Αυτά τα 100 χρόνια (μέσα του 19^ου  μέσα του 20^ου αιώνα) η Καλυμνιά μάνα με την αποφασιστικότητα της και τη δίψα της για παιδεία, θα γίνει η κοινωνική δύναμη που θα ωθήσει τα λαϊκά στρώματα στην κατάκτηση της παιδείας, θα τα ανεβάσει ακόμη και στα δυσπρόσιτα υψώματα της επιστημονικής μόρφωσης … Οι Καλυμνιές μανάδες ανέβαιναν στην Αθήνα για να δουλέψουν πλύστρες ή μοδίστρες στις γειτονιές της Πλάκας και του Νέου Κόσμου για να σπουδάζουν τα παιδιά τους γιατροί, δικηγόροι, φιλόλογοι κ.α., ενώ οι άντρες τους ήταν στη θάλασσα ή στη ξενιτιά (Αμερική – Ρωσία  κ.α.)… Η Καλυμνιά μάνα των λαϊκών στρωμάτων ήταν το στήριγμα του σπιτιού της και το φωτεινό μυαλό της οικογένειας που ενέπνεε στα παιδιά όνειρα και φιλοδοξίες για μόρφωση και κοινωνική άνοδο μέσω των σπουδών…».

Στην σημερινή Κάλυμνο του 2014, τα «τροποποιούντα στοιχεία» του Ρ. Bourdieu, αφού με φορέα την «ΚΑΛΥΜΝΙΑ ΜΑΝΑ» λειτούργησαν, και συνέβαλαν επί 100 χρόνια στη διάχυση του πολιτισμικού κεφαλαίου σ’ όλη την κοινωνία του νησιού μας, δεν υφίσταται πλέον η ανάγκη να είναι εν ισχύει. Οι σημερινοί Καλύμνιοι επιστήμονες είναι ως επί το πλείστον παιδιά οικογενειών με ανεβασμένο μορφωτικό και πολιτισμικό επίπεδο. Στη μεγάλη πλειοψηφία τους, οι οικογένειες της Καλύμνου σπούδασαν και σπουδάζουν σχεδόν όλα τα παιδιά τους στις ανώτατες σχολές. Δε χρειάζεται, νομίζουμε, περαιτέρω τεκμηρίωση γι’ αυτό. Αρκεί κανείς να διαβάζει κάθε χρόνο από τις τοπικές μας εφημερίδες πόσοι νέοι και νέες μας βραβεύονται από τις τοπικές αρχές για την εισαγωγή τους στην ανώτατη εκπαίδευση.

Η προηγηθείσα επιστημονική θεμελίωσή μας περί γενικευμένης διάχυσης του πολιτισμικού κεφαλαίου στο νησί μας, συνείρει τις διατυπωθείσες απόψεις του κ. Γεωργίου – Τυρίκου Εργά, φιλολόγου, σε δημοσίευμά του στη τοπική ηλεκτρονική εφημερίδα « olakalymnos», περί «τοπικών πνευματικών ελίτ» και «τοπικών πολιτικών ελίτ» με αφορμή το δημοσίευμα «αναγκαία παρέμβαση» της κ. Φανής Καπελλά – Κουτούζη, πρώην προέδρου του Δημοτικού Οργανισμού Πολιτισμού στην ηλεκτρονική «Αργό» Καλύμνου σχετικά με τη διαδικασία καταγραφής των αρχείων της «Δημογεροντίας» - Δήμου Καλύμνου.

Δεδομένης της προαναφερθείσας κοινωνιολογικής θεμελίωσης, πιστεύουμε ότι η άποψη του κ. Γ. Τ. Εργά περί πνευματικών ελίτ στη Κάλυμνο δεν τεκμηριώνεται επιστημονικά και δεν έχει αντικειμενική βαρύτητα.

Δεν έχει επίσης επιστημονική τεκμηρίωση, άρα ούτε αντικειμενική βαρύτητα, ο ισχυρισμός του περί «τοπικών πολιτικών ελίτ». Δε χρειάζεται εδώ να ανατρέξουμε στην Κοινωνιολογία ή την Πολιτική Ιστορία για να αναφερθούμε σε αποσπάσματα περί απώλειας της πολιτικής εξουσίας από την  άρχουσα τάξη των πολιτικών ελίτ της αριστοκρατίας και κατάληψης αυτής από την ανελθούσα αστική τάξη, αρκεί μια ματιά στα ίδια τα πολιτικά δρώμενα στο νησί μας για να διαπιστώσει κανείς ότι επί αρκετές δεκαετίες στο πολιτικό γίγνεσθαι της γενέτειρας μας δεν πρωταγωνιστούν «πολιτικές ελίτ» αλλά άτομα από λαϊκά στρώματα που ανήλθαν στην κοινωνική ιεραρχία λόγω σπουδών ή επαγγέλματος.

Όσον αφορά τα «περί πρησμένων εγωισμών» που αναφέρει ο κ. Γ. Τ. Εργάς γενικώς και αορίστως, πλην όμως αποτελούν, εμμέσως μεν σαφώς δε, αιχμές κατά της «αναγκαίας παρέμβασης» της κ. Φανής Καπελλά – Κουτούζη, ομολογουμένως όσες φορές κι αν διαβάσαμε προσεχτικά αυτό το δημοσίευμα της δεν εντοπίσαμε μια τέτοια εγωιστική  τάση, ούτε και αιχμές περί μη πνευματικής προσφοράς του κ. Κυριάκου Χατζηδάκη, αλλά μια ένσταση – διαμαρτυρία κατά της διαδικασίας που ακολουθήθηκε στην καταγραφή «των αρχείων της δημογεροντίας». Μια ένσταση «επώδυνη συναισθηματικά στις σχέσεις της με φίλους, συνεργάτες», όπως και η ίδια επισημαίνει. Διαπιστώσαμε δηλαδή ένα «όχι», πολύ δύσκολο, διόλου κακοπροαίρετο, διατυπωμένο με ευπρέπεια και κομψότητα, στο οποίο η κ. Φανή Καπελλά – Κουτούζη προσδίδει το δικό της εννοιολογικό περιεχόμενο. Ο χαρακτηρισμός περί «πρησμένου εγωισμού» είναι προσβλητικότατος, διότι αφορά ένα συναισθηματικό εγωκεντρισμό, ο οποίος είναι συνισταμένη ποικίλων νοσηρών αξιώσεων που οδηγούν το άτομο σε ένα θεοποιημένο ιδεατό εαυτό, τον οποίον κατατρύχεται σ’ όλη του τη ζωή ανεπιτυχώς να πραγματώσει. ε (14). Σε αντιδιαστολή με το νοσηρό «πρησμένο εγωισμό» είναι ο υγιής, ευγενής εγωισμός που είναι προϊόν ευγενούς άμιλλας για επιστημονική και κοινωνική καταξίωση, αυτοσεβασμού, αξιοπρέπειας. Σύμφωνα λοιπόν με την οπτική της κ. Φάνης Καπελλά – Κουτούζη μπροστά στο ηθικό δίλημμα να στενοχωρήσει στενούς φίλους, συνεργάτες ή να υπερασπιστεί το έργο και τη μνήμη φίλης συνεργάτιδας της, θεώρησε ότι ο αυτοσεβασμός και η αξιοπρέπεια της επέβαλλαν να προχωρήσει στην γνωστή «αναγκαία παρέμβαση» της. Αυτός είναι ένας υγιής εγωισμός, ανεξαρτήτως αν συμφωνεί κανείς μαζί της ή όχι, και καθόλου ένας «πρησμένος εγωισμός».

Ο ευγενής αυτός εγωισμός οδήγησε πριν μερικά χρόνια την κ. Φανή Καπελλά – Κουτούζη να πει ευπρεπώς ένα άλλο «όχι» με το ανάλογο για την περίπτωση εννοιολογικό περιεχόμενο, παραιτούμενη από τη θέση της προέδρου του Δημοτικού Οργανισμού Πολιτισμού. Κάποια «όχι», δεόντως διατυπωμένα, με το ανάλογο εννοιολογικό περιεχόμενο και για τις περιστάσεις εκείνες, είπε επίσης κατά την ενάσκηση του καθοδηγητικού της έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.

Υπό την κοινωνιολογική οπτική, το να λέει κάποιος «όχι», όταν νομίζει ότι πρέπει και όπως πρέπει, είναι πολύ δύσκολο, θέλει δε και μεγάλη τέχνη… Αποτελεί μάλιστα συνιστώσα του πολιτισμικού αγαθού του «savoirfaire»,  από το οποίο απορρέει και η ικανότητα της διατύπωσης ή αντίληψης λεπταίσθητων παρεμβάσεων.

Είναι νομίζουμε προφανές ότι η παρένθεσή μας αυτή δε δείχνει πρόθεση να ταχθούμε υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς στην προκύψασα διαφωνία της διαδικασίας καταγραφής των «Αρχείων της Δημογεροντίας», διότι δεν έχουμε γνώση περί αυτού ούτε είχαμε παραβρεθεί στη σχετική εκδήλωση του Αναγνωστηρίου. Όμως δεν μπορούμε να αντιπαρέλθουμε συμπεριφορές στις οποίες είναι έκδηλη η νοοτροπία: όταν οιοσδήποτε διατυπώνει ευπρεπώς σε δημόσιο διάλογο μια διαφορετική οπτική για ένα θέμα, ασχέτως αν έχει δίκιο ή όχι, θα πρέπει και να δέχεται επιθέσεις με προσβλητικούς χαρακτηρισμούς.

Η πνευματική προσφορά στο πολιτισμικό κεφάλαιο της πατρίδας μας των κ.κ. Κυριάκου Χατζηδάκη, Γιάννη Πατέλλη και Κώστα Μηνέτου, είναι δεδομένη και αναμφισβήτητη, όπως δεδομένη και αναμφισβήτητη είναι η πνευματική προσφορά της κ. Φανής Καπελλά, ως προέδρου του Δημοτικού Οργανισμού Πολιτισμού επί Δημαρχίας Ρούσσου και ως μέλους επί σειρά ετών του Δ.Σ. Αναγνωστηρίου «ΑΙ ΜΟΥΣΑΙ». Δεδομένη είναι επίσης η πολιτισμική προσφορά και άλλων Καλυμνίων του Πνεύματος, οι οποίοι είτε από άλλες θέσεις ή και μεμονωμένα συμβάλλουν ο καθένας με τον τρόπο του και στο βαθμό που μπορεί στη διάχυση του πολιτισμικού κεφαλαίου στο νησί μας.

Στον επίλογο του δημοσιεύματος μας αυτού περί «Κληρονόμων» παραθέτουμε ένα ενδιαφέρον απόσπασμα από τα τελικά συμπεράσματα του P. Bourdieu. «… Η πραγματική δημοκρατική εκπαίδευση στοχεύει να επιτρέψει στο μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ατόμων να κατακτήσουν μέσα στο μικρότερο δυνατό διάστημα, όσο γίνεται πληρέστερα και τελειότερα, το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ικανοτήτων που διαμορφώνουν τη σχολική κουλτούρα σε μια δεδομένη στιγμή…» α (16).

Επειδή δεν διαφαίνεται μια τέτοια προσπάθεια στον εκπαιδευτικό ορίζοντα της χώρας μας, πνευματικά κέντρα, όπως το «Αναγνωστήριο ΑΙ ΜΟΥΣΑΙ», συμβάλλουν, όπως άλλωστε απεδείχθη, αποφασιστικά στον εκδημοκρατισμό και στη διάχυση του πολιτισμικού κεφαλαίου. Θα συνεχίσει δε τη συμβολή του αυτή, καθιστάμενο μάλιστα πόλος έλξης και προς άλλους συμπατριώτες του πνεύματος, αν ο πυρήνας του παραμείνει αρραγής  και ανοιχτός προς όλους.

Θεσσαλονίκη, Μάιος 2014

Κούρος Σταμάτης

Διδάκτωρ Παιδαγωγικής Ψυχολογίας

Université Paris – 7- Jussieu

τ. Σχολικός Σύμβουλος Π.Ε.

           τ. Συντονιστής Ελληνόγλωσσης Εκπ/σης

Β.Ρ.Β. Γερμανίας

Σχόλια

(1) Ο P. Bourdieu, διεθνούς φήμης κοινωνιολόγος της εκπαίδευσης με το πλούσιο ερευνητικό και συγγραφικό του έργο «κατέστησε την κοινωνιολογία της εκπαίδευσης αναπόσπαστο μέρος της κοινωνιολογίας της γνώσης και της κοινωνιολογίας της εξουσίας. Η πιο ουσιαστική συμβολή του έργου του στην κοινωνιολογία της εκπαίδευσης συνίσταται στη συγκρότηση των απαραίτητων όρων μετάθεσης αυτής της εφαρμοσμένης επιστήμης, που συνήθως χρησίμευε μόνο στους παιδαγωγούς, στην κοινωνική και επιστημονική ιεραρχία των επιστημονικών αντικειμένων και στην τοποθέτηση της στο θεμέλιο μιας γενικής ανθρωπολογίας της εξουσίας της νομιμότητας…» (β*). Το βιβλίο του σε συνεργασία με τον J. C. Passeron,  «Les héritiers, les étudiants et la culture», περιλαμβάνει τα ερευνητικά δεδομένα μιας μακράς και λεπτομερούς έρευνας στα Πανεπιστήμια της Λίλλης και του Παρισιού, στις Φιλοσοφικές τους Σχολές (Lettres), για τους φοιτητές και τη σχέση τους με την κουλτούρα. «Με το βιβλίο του αυτό σε αντίθεση προς τις εργασίες των αγγλοσαξόνων, φανέρωσε τους μηχανισμούς που κρύβονται στη βάση των εμπειρικών παρατηρήσεων». (β**).

Βιβλιογραφία

(α) Pierre Bourdieu et Jean Claude Passeron : Les héritires, les étudiants et la culture, ed. Les éditions de minuit, Paris, 1964 (2) σελ. 11,13  /  (3), σελ. 12  /  (4), σελ.12  /  (6), σελ. 30,31  /   (7), σελ. 30.31   / (9) σελ.34  /   (15) σελ. 114  /  (16) σελ. 115.

(β) P.BOURDIEU & J.C. PASSERON : Οι κληρονόμοι, οι φοιτητές και η κουλτούρα. Μεταφρ. Νίκος Παναγιωτόπουλος, Μαρία Βιδάλη. Εκδ. Ινστιτούτο του Βιβλίου – Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα, 1966. βλ. Εισαγωγή:  Ν. Παναγιωτόπουλου: (5) σελ. 22   / (*) σελ.39  /  (**) σελ.25   /  (10) σελ. 41  / (11) σελ. 41,42.

(γ) Pierre Bourdieu: La distinction, ed. Les éditions de miuit, Paris, 1979,   (8) σελ..520, 521.

(δ) Σακελλάρη Ν. Τρικοίλη: Νεότερη ιστορία της Καλύμνου. Κοινωνική διαστρωμάτωση. Εκδ. Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα, 2007   (12) σελ. 395-396  /   (13) 393-395.

(ε) ΚΑΡΕΝ ΧΟΡΝΕΫ: Ο ρόλος της νεύρωσης και η ανέλιξη της προσωπικότητας, μετάφραση: ΚΙΚΑ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΟΥ, εκδ. ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ Α.Β.Ε.Ε., Αθήνα ,  (14) σελ.12.