του φιλολόγου & συγγραφέα κου Γιάννη Πουγούνια ,παρουσίασε στις 6 Απριλίου 2014 το συγγραφικό έργο του.
Την παρουσίαση έκαναν ο κος Βασίλης Χατζηβασιλείου ,δικηγόρος ,ιστορικός-συγγραφέας, ο οποίος μίλησε για τη ζωή και τη διαδρομή του τιμώμενου προσώπου. Στη συνέχεια ,μίλησε ο κος Ποθητός Μαγκούλιας ,φιλόλογος και γραμματέας του Δ.Σ, ο οποίος παρουσίασε το συγγραφικό έργο του.
Η εκδήλωση έκλεισε με ανάγνωση αποσπασμάτων από την κα Ευαγγελία Τσαγκάρη και τον κο Εμμανουήλ Καζαβούλη. (Π.Μ.)
(φωτο, από αριστερά: Ι. Πουγούνιας, Β. Χατζηβασιλείου, Π. Μαγκούλιας, Π. Γιαμαίος)
***
(Η ομιλία του κ. Β. Χατζηβασιλείου – τη λάβαμε με e-mail)
ΓΙΑΝΝΗΣ Μ. ΠΟΥΓΟΥΝΙΑΣ
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ, Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ, Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, Ο ΙΔΕΟΛΟΓΟΣ
Είναι δύσκολο να σκιαγραφήσει κανείς στον περιορισμένο χρόνο μιας ομιλίας τον άνθρωπο, τον επιστήμονα, τον συγγραφέα και τον ιδεολόγο, όπως είναι ο Γιάννης Πουγούνιας. Γεννημένος εδώ στην Κάλυμνο από γονείς παιδιά μεταναστών, μετανάστες κι οι ίδιοι στην Αγία Πετρούπολη της πάλαι ποτέ διαλάμψασας Τσαρικής Ρωσίας, έλαβε τα εγκύκλια γράμματα στο Δημοτικό Σχολείο του Μαύρου και ολοκλήρωσε τις Γυμνασιακές του Σπουδές στο κλεινό Νικηφόρειο Γυμνάσιο, όπου είχα την τιμή κι εγώ να τις περατώσω. Παντρεύτηκε με τη μαθηματικό Ευαγγελία Καρδούλη κι απέκτησαν τρία παιδιά, εξαίρετους σήμερα επιστήμονες.
Απ’ τα μαθητικά του χρόνια ο Γιάννης Πουγούνιας ξεχώριζε με την κλίση του στην Έκθεση, τα Νέα Ελληνικά και την Ιστορία. Έγραφε από πολύ μικρός λογοτεχνικά κείμενα, διηγήματα και ποιήματα. Στην τρίτη δημοτικού σαν έπιασε στα χέρια του, για πρώτη φορά, το βιβλίο της Ιστορίας με την αρχαία ελληνική μυθολογία, ένιωσε μέσα του κάτι σαν σεισμό και σαν λαχτάρα, όπως μου αποκάλυψε ο ίδιος, και ήθελε όταν μεγαλώσει να γίνει συγγραφέας. Το πρώτο του διήγημα το έγραψε στη Β΄ Γυμνασίου και το δημοσίευσε με τίτλο: «Παιδικαί Αναμνήσεις» στο εκδιδόμενο τότε απ’ το Σύλλογο του Γυμνασίου περιοδικό, που τιτλοφορείτο «Δελτίον του Νικηφορείου Γυμνασίου». Επίσης διάφορα κείμενα του, πεζά και ποιήματα, δημοσιεύθηκαν στο παιδικό περιοδικό «Χαρούμενα Παιδιά» της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδας.
Στην Δ΄ Γυμνασίου, τότε που άρχισε ο Αγώνας της ΕΟΚΑ, έγραψε ένα μεγάλο διήγημα για τον αγωνιζόμενο Κυπριακό Λαό με φανταστικά γεγονότα. Στην ΣΤ΄, ένα διήγημά του με τίτλο: «Το θαύμα τ’ άϊ Νικόλα», πραγματικό γεγονός, που συνέβηκε κατά τη διάρκεια των βρετανικών βομβαρδισμών στη γερμανοκρατούμενη Κάλυμνο, βραβεύτηκε σε διεθνή μαθητικό διαγωνισμό, με έδρα το Τόκιο της Ιαπωνίας. Τελειόφοιτος πια του Γυμνασίου ο Γιάννης Πουγούνιας έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα, που όμως έμεινε ατελείωτο καθώς ετοιμαζόταν για τις εισαγωγικές εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο, με κεντρικό θέμα το θαύμα της σωτηρίας απ’ την Παναγιά της σφουγγαράδικης βάρκας του προπάππου του Δρόσου Πουγούνια και των συντρόφων του, μετά από φουρτούνα, που ξέσπασε ανάμεσα στην Τέλεντο και το Καστέλλι. Σύμφωνα με το τάμα τους οι διασωθέντες έχτισαν τότε, ως «αδελφότητα», το εκκλησάκι της Παναγιάς του Καστελλιού, κι έκαμαν τη βυζαντινολαϊκής τεχνοτροπίας εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής, την οποία οι απόγονοι των κτητόρων λειτουργούν κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου, στα εννιάμερα της Παναγιάς.
Μα και στα φοιτητικά του χρόνια στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών συνέχισε ο Γιάννης να γράφει διηγήματα, δοκίμια και προπαντός ποιήματα, σε 15/σύλλαβο κι ελεύθερο στίχο, γεμίζοντας ακόμα και τα κενά στις σελίδες των πανεπιστημιακών του συγγραμμάτων. Την άνοιξη του ’58 , στα δέκα χρόνια απ’ την Ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων, γράφει ένα σχετικό ποίημα, που δημοσίευσε ο αείμνηστος Θεόφιλος Καβάσιλας στην Καλύμνικη εφημερίδα του. Και την άνοιξη του ’61 εκδίδει πια ο Γιάννης Πουγούνιας το πρώτο του βιβλίο, την ποιητική συλλογή με τίτλο: «Η Νέα Γενιά των Ελλήνων». Είναι η εποχή που ως τριτοετής φοιτητής θα εγκολπωθεί τις επαναστατικές Αρχές και Ιδέες του Χριστιανικού Κοινωνισμού, όπως αυτές εκφράζονταν για πρώτη φορά στην Ελλάδα απ’ το κίνημα της «Χριστιανικής Δημοκρατίας» του Νίκου Ψαρουδάκη, στο οποίο προσχώρησε ολόψυχα, συμμετέχοντας ως ιδρυτικό μέλος της Νεολαία του. Στο εξής, πολλά απ’ τα πεζά και τα ποιήματά του θα εμπνέονται απ’ αυτές τις Ιδέες. Παράλληλα θα παρακολουθήσει και τα ελεύθερα μαθήματα Φιλοσοφίας &Λογοτεχνίας του Ευάγγελου Παπανούτσου και του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου στο «Αθήναιον», τα αφιερωμένα στο Σολωμό και τον Καβάφη.
Θα υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, μετατιθέμενος συνεχώς από μονάδα σε μονάδα και απολυόμενος θα εγκατασταθεί στο νησί του και θα συνεχίσει προτού ακόμα διοριστεί ως καθηγητής την ιδεολογική και συγγραφική του δραστηριότητα. Τότε τον γνώρισα κι εγώ, όταν το φθινόπωρο του ’63 ιδρύθηκε στην Κάλυμνο απ’ τους αείμνηστους Γιάννη Αργύρη, θείο μου, τον πατέρα μου και άλλους πολίτες το Χριστιανικό Σωματείο «Απόστολος Παύλος» με πνευματικό καθοδηγητή τον πρωτοπρεσβύτερο του Οικουμενικού Πατριαρχείου πατέρα Ιωάννη Χαλκίτη και με τη στήριξη του διευθυντή του Νικηφορείου Γυμνασίου αείμνηστου Γιώργη Λυσίκατου. Ο Γιάννης Πουγούνιας οργανώνει τους μαθητές όλων των τάξεων του Γυμνασίου σε «Νεολαία» του «Αποστόλου Παύλου» με χριστιανική κατηχητική δράση και πνευματικές εκδηλώσεις στο παλιό Αναγνωστήριο «Αι Μούσαι», στις οποίες συμμετείχαμε ενεργά τόσο εγώ, ως τελειόφοιτος, όσο και ο μαθητής της πέμπτης τάξης, εκλεκτός φίλος Ιερόθεος Σπανός, ο γνωστός γιατρός μας. Ζωντανές παρέμειναν στη μνήμη μου οι θεατρικές παραστάσεις, που διοργανώναμε με χριστιανικού περιεχομένου έργα, ακόμα και κωμωδίες. Σε μια μάλιστα απ’ αυτές μας τίμησε μ’ ένα θεατρικό ρόλο και ο αείμνηστος φιλόλογος καθηγητής Μιχάλης Σωτηρίου.
Ένας άλλος τομέας της πνευματικής δράσης του Γιάννη Πουγούνια ήταν οι γεμάτες πατριωτικό παλμό, πρωτοτυπία και επαναστατικότητα διαλέξεις, που έδινε ως εκπαιδευτικός όχι μόνο σε σχολικές γιορτές και εθνικές επετείους, μα και στην αίθουσα του Αναγνωστηρίου, μαστιγώνοντας το καθεστώς αδικίας κι εκμετάλλευσης, προβάλλοντας συνάμα τις κοινωνικές Αρχές του Ευαγγελίου. Ως φιλόλογος υπηρέτησε στην Αστυπάλαια, στην Κάσο, στον Αρχάγγελο της Ρόδου κι εδώ στην Κάλυμνο.
Όταν ήρθε η επτάχρονη δικτατορία τέθηκε αρχικά σ’ εξάμηνη διαθεσιμότητα, γιατί «δεν είχε αρμονική συνεργασία μετά του προϊσταμένου του Υπουργού», όπως τόνιζε χαρακτηριστικά το σχετικό έγγραφο. Η αιτία, βέβαια, ήταν οι προοδευτικές και δημοκρατικές του ιδέες, τις οποίες εξέφραζε πάντα με παρρησία μέσα στην τάξη καθώς και στις ομιλίες του. Προτού να λήξει το εξάμηνο της διαθεσιμότητας, η χούντα τον απέλυσε οριστικά, γιατί «εκρίθη ως μη νομιμόφρων», όπως έγραφε το χαρτί της απόλυσης.
Και μετά την απόλυσή του ο Γιάννης Πουγούνιας θα είναι υπό συνεχή παρακολούθηση απ’ τα όργανα της δικτατορίας και τακτικά θα δέχεται «προσκλήσεις» απ’ την αστυνομία για «συμβουλές» και «απειλές». Ο Πουγούνιας δεν κάμπτεται. Θα συνεχίσει να ενεργεί κατά της χούντας. Ακόμη και όταν με τα «μέτρα επιείκειας» του Παπαδόπουλου επαναφέρεται στην Υπηρεσία. Συνεχίζει με ψευδώνυμο τα πύρινα άρθρα του κατά της δικτατορίας στις εφημερίδες «Χριστιανική» και «Χαραυγή». Η τελευταία ανήκε στη Νεολαία της Χριστιανικής Δημοκρατίας και τυπωνόταν κρυφά σε πολύγραφο και κυκλοφορούσε χέρι-χέρι. Η ταλαιπωρία του όμως δεν σταμάτησε. Τρεις φορές θα προσπαθήσει να βγάλει διαβατήριο για να συνεχίσει τις σπουδές του στη Γερμανία, που ήταν το όνειρό του, και τις τρεις φορές το αίτημά του απορρίφθηκε, γιατί το καθεστώς τον θεωρούσε επικίνδυνο άτομο!
Μου αφηγήθηκε ένας μαθητής του, ως αυτόπτης μάρτυρας, το εξής περιστατικό: Ο Γιάννης συνήθιζε να φεύγει απ’ το Γυμνάσιο για το σπίτι του με μηχανάκι, περνώντας χάρη συντομίας από ένα δρόμο, που υπήρχε σήμανση απαγόρευσης διέλευσης με υποχρεωτική πορεία σε άλλη παρακαμπτήρια οδό. Το αστυνομικό όργανο, που πάντα τον παρακολουθούσε, τον σταμάτησε λοιπόν πριν ακόμα εκείνος μπει στο δρόμο, του πήρε τα στοιχεία και τον έγραψε για παράβαση του κανόνα οδικής κυκλοφορίας. Ο Γιάννης ήρεμος καβάλησε και πάλι το μηχανάκι και συνέχισε την πορεία του στον ίδιο δρόμο. Το όργανο με θυμό προσπάθησε να τον εμποδίσει και εκείνος θαρραλέα του απάντησε: «Αφού μ’ έγραψες που μ’ έγραψες πριν ακόμα μπω στο δρόμο, άσε με τουλάχιστον να ολοκληρώσω την παράβαση»!!!
Μετά τη μεταπολίτευση πήγε για μετεκπαίδευση στην Αθήνα, συνεχίζοντας παράλληλα με το διάβασμα και τη συγγραφική του ενασχόληση. Έγραψε τότε το έπος «Μεγαλοβδομάδα της Ελλάδας», που ο ακάματος ποιητής μας Γιάννης Ρίτσος έκρινε με θετικά σχόλια. Συνέχισε έπειτα την εκπαιδευτική του δράση εδώ στην Κάλυμνο και μάλιστα στο 1ο Λύκειο Νικηφόρειο, του οποίου υπήρξε διευθυντής, τα τελευταία χρόνια της Υπηρεσίας του. Συνταξιοδοτήθηκε το 1999, στα 59 του, με 35ετή υπηρεσία.
Ως φιλόλογος καθηγητής υπήρξε βαθυστόχαστος, επιμελής στο έργο του, ακάματος, ευπροσήγορος, μεταδοτικός. Ως άνθρωπος ξεχώρισε για την ευαισθησία και τη στοργή που έτρεφε κυρίως προς τους αδύνατους οικονομικά μαθητές του, τους οποίους βοηθούσε με ιδιαίτερα φροντιστήρια εντελώς δωρεάν, για ν’ αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις εξετάσεις. Πολλοί σήμερα αναγνωρίζουν στον Γιάννη Πουγούνια τα χαρίσματα αυτής της αγάπης και φιλαλληλίας κι εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους προς το πρόσωπό του. Συνομιλώντας με ένα απ’ αυτούς, αριστούχο τότε μαθητή του Νικηφορείου και μετέπειτα εκπαιδευτικό, μου αποκάλυψε με συγκίνηση ότι επειδή τον έβλεπε ο Πουγούνιας πολύ ισχνό καθώς προερχόταν από άπορη και βασανισμένη οικογένεια, τον καλούσε κάθε πρωί στο γραφείο του και τον υποχρέωνε να ρουφάει δυο φρέσκα αυγά ωμά, που ο Γιάννης έφερνε κρυφά απ’ το σπίτι του!
Αυτά τα λίγα για τον άνθρωπο Γιάννη Πουγούνια. Ως συγγραφέας θα συνεχίσει και μετά τη συνταξιοδότησή του, πέρα απ’ την παρουσία του στα πολιτιστικά συμπόσια της Δωδεκανήσου με διάφορες εισηγήσεις, και το γράψιμο νέων διηγημάτων και ποιημάτων καθώς και την έντονη εκδοτική δραστηριότητα. Ίσαμε σήμερα θα εκδώσει 15 βιβλία του, τα εξής:
1.«Η Νέα Γενιά των Ελλήνων», το 1962, μια ποικίλη ποιητική συλλογή.
2. «Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής», το 1966. (Έκδοση «Επτάλοφος»). Συνοπτικό, απλό και πρωτότυπο, για τη διευκόλυνση των μαθητών.
3. «Καλύμνιοι Ιεράρχες», το 1980, με πρόλογο του αείμνηστου Γιώργη Κουκούλη (Έκδοση Αναγνωστηρίου «Αι Μούσαι»). Το 1981 έλαβε το «Πανδωδεκανησιακό Βραβείο Μοσκόβη» εξ ημισείας μ’ ένα βιβλίο του ομιλούντα.
4. «Το Μάθημα των Εκθέσεων», το 1982, (Έκδοση «Μήνυμα»), όπου αναλύονται μεθοδικά από επιστημονική και παιδαγωγική άποψη οι μαθητικές εκθέσεις.
5. «Μεγαλοβδομάδα της Ελλάδας, 1967-74», το 1984, (Έκδοση «Μήνυμα»). Ένα επικό ποίημα, χωρισμένο σε 7 ραψωδίες.
6. «Στο Διενί», το 1992, (Έκδοση «Δόμος»), συλλογή διηγημάτων με πρόλογο του λογοτέχνη μας Γιάννη Μαγκλή. Έλαβε το βραβείο Ιπεκτσί.
7. «Ρωμιοσύνη, η αληθινή Μεγάλη Ιδέα του Γένους», το 1995, (Έκδοση «Μήνυμα»), ένα δοκίμιο-μανιφέστο για το εθνικό & πανανθρώπινο όραμα της Ρωμιοσύνης με πρόλογο του αξέχαστου Νεοκλή Σαρρή.
8. «Πολύπτυχο της Ρωμιοσύνης», το 1997, (Έκδοση «Μήνυμα»), μια συλλογή ποιημάτων με πρόλογο του Στέλιου Παπαθεμελή.
9. «Η ζωή και ο θάνατος του Υπουργού Πέτρου Κομνηνού», το 2003, (Έκδοση «Ψηφίδα»-«Αρμός»). Ιστορικό μυθιστόρημα.
10. «Συναξάρι Νεομαρτύρων», το 2004, (Έκδοση «Σύγχρονη Εποχή»), μια συλλογή διηγημάτων εμπνευσμένων απ’ τον πόλεμο, την κατοχή, την εθνική αντίσταση και τον εμφύλιο.
11. «Τα παιδιά της Πάπισσας Ιωάννας», το 2007, (Έκδοση «Γκοβόστη»), ένα γοητευτικό ιστορικό μυθιστόρημα, εμπνευσμένο απ’ τον Εμμανουήλ Ροΐδη, γραμμένο με χιούμορ και μαεστρία.
12. «Καλυμνιάδα», Α΄ τόμος, το 2008, (Έκδοση «Δ. Δρόσος»). Πρόκειται για τριλογία, που περιέχει το κείμενο του ορατόριου «Ο πετροπόλεμος», το οποίο μελοποίησε ο πρωτοψάλτης, μουσικολόγος και καθηγητής Γιώργος Χατζηθεοδώρου.
13. «Καλυμνιάδα», Β΄ τόμος, το 2009, (Έκδοση «Δ. Δρόσος»), με μερικά απ’ τα ιστορικά θεατρικά έργα του συγγραφέα.
14. «Καλυμνιάδα», Γ΄ τόμος, το 2010,(Έκδοση «Δ. Δρόσος»), με τίτλο: «Δοκιμασίες», που είναι δοκίμια για ιστορικά και λογοτεχνικά θέματα της Καλύμνου και μερικές εισηγήσεις του συγγραφέα στα συμπόσια της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών Δωδ/σου. Και
15. «Το ροζ φουστάνι της Βασίλισσας Όλγας», το 2011, (Έκδοση «Ψηφίδα»-«Αρμός»), ένα ιστορικό μυθιστόρημα, που πλέκει με τη φαντασία του ο συγγραφέας, το οποίο όμως στηρίζεται σε μερικά άγνωστα πραγματικά γεγονότα, που έχουν σχέση με Καλύμνιους που έζησαν κάποτε στην Αγία Πετρούπολη.
Αυτός είναι ο Γιάννης Πουγούνιας. Ο πιστός στα ιδανικά του συγγραφέας, λογοτέχνης και ιστοριογράφος, που σε πείσμα των δυσοίωνων καιρών που ζούμε εξακολουθεί με πάθος να μένει αμετακίνητος στις αρχές και στις αξίες, με τις οποίες από μικρός έχει γαλουχηθεί. Η στάση του αυτή κι ο γενικότερος ιδεολογικός προσανατολισμός του γίνεται μάθημα προς όλους μας, για να μας θυμίζει πάντοτε τη ρήση του Κικέρωνα ότι «οι ιδέες μοιάζουν με τα καρφιά, που όσο πιο πολύ χτυπιούνται, τόσο και βαθύτερα εισχωρούν».
Αγαπητέ Γιάννη ολόψυχα σου ευχόμαστε να είσαι καλά για να συνεχίσεις με τον ίδιο ακάματο ζήλο το γράψιμο και την έκδοση πολλών ακόμη βιβλίων σου.-
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΥΜΕΩΝ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
