Έτσι ότι είχε σχέση με αυτή την παραγωγή αντιμετωπιζόταν από την Δημογεροντία με ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα.
Σε έναν από τους κώδικες της Δημογεροντίας βρήκα κάποιες σχετικές εγγραφές, που πιστεύω ότι έχουν ενδιαφέρον διότι μέσα απ’ αυτές μπορεί να διακρίνει κανείς κάποιες λεπτομέρειες της καθημερινότητας των προγόνων μας.
Η πρώτη εγγραφή, με ημερομηνία 26 Ιουλίου 1864, είναι μια ανακοίνωση προς τους κατοίκους, με την οποία, λόγω έναρξης της ωρίμανσης των ελιών, απαγορεύεται η βοσκή ζώων κάτω από τα ελαιόδεντρα και καλούνται όσοι έχουν ζώα να τα απομακρύνουν από τον Βαθύ εντός ολιγοήμερης προθεσμίας επί ποινή θανάτωσης των ζώων τους εάν δεν συμμορφωθούν!
Η 1η ανακοίνωση
125 Πρὸς ὅλους τοὺς κατοίκους Καλύμνου
Ἐπειδὴ αἱ ἐλαῖαι ἀπὸ τοῦδε καὶ εἰς τὸ ἑξῆς ἀρχίζουν νὰ ὡριμάζουν, δὲν εἶναι συγχωρημένον νὰ βόσκωνται ὑπὸ τὸν ἐλαιῶνα ζῶα ὁποιαδήποτε μικρὰ καὶ μεγάλα. Προσκαλοῦνται ἑπομένως ὅσοι ἔχουν ζῶα τοιαῦτα νὰ τὰ σηκώσουν ἀπὸ τὸ Βαθὺ ἐντὸς τριῶν ἡμερῶν∙ ὅσα δὲ μετὰ παρέλευσιν τοῦτων εὑρεθῶσιν ὑπὸ τὸν ἐλαιῶνα βοσκόμενα, θέλει δοθεῖ ἄδεια εἰς τοὺς στρατιώταςκαὶ τοὺς ἐλαιοφύλακας νὰ τὰ φονεύουν.
τῇ 26 Ἰουλ. 1864 Οἱ Δήμαρχοι
Ως ‘‘στρατιώτας’’ εννοεί τους Δημοτικούς αστυνομικούς. Την εποχή εκείνη η αστυνομική υπηρεσία ήταν αρμοδιότητα του Δήμου. Στον ίδιο κώδικα της Δημογεροντίας υπάρχουν πρακτικά διορισμού ‘‘στρατιωτών’’ για την αστυνομική υπηρεσία, ένα από τα οποία είχε παρουσιαστεί στην έντυπη ΑΡΓΩ, φύλλο 252 του Ιουνίου 2011 (‘‘Δημοτική Αστυνομία Καλύμνου το 1864’’, στη στήλη ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ από τον Δανιήλ Α. Ζερβό). Οι ‘‘ελαιοφύλακες’’ αναφέρονται στη συνέχεια.
Η δεύτερη εγγραφή με ημερομηνία 30 Αυγούστου 1864, είναι μια ανακοίνωση προς τους κατοίκους για την ημέρα που θα επιτρέπεται το μάζεμα των ελιών στις διάφορες τοποθεσίες της Καλύμνου.
Από την ανακοίνωση αυτή συνάγεται ότι το μάζεμα των ελιών γινόταν μόνο σε ορισμένες ημέρες, τις οποίες καθόριζε η Δημαρχία. Ο κάθε ιδιοκτήτης μπορούσε να μαζεύει τις ελιές του όχι όποτε εκείνος ήθελε, αλά μόνο όποτε η Δημαρχία καθόριζε.
Αυτό φαίνεται λίγο παράξενο, αλλά γίνεται κατανοητό αν συσχετιστεί με το ιδιόρρυθμο καθεστώς ιδιοκτησίας των δένδρων, ιδίως των ελιών, που επικρατούσε στην Κάλυμνο. Συγκεκριμένα το δέντρο ήταν ιδιοκτησία ανεξάρτητη από τη γη όπου ήταν φυτρωμένο. Έτσι σε ένα κτήμα γεμάτο ελαιόδεντρα ήταν πολύ πιθανό, και μάλιστα αρκετά συνηθισμένο, να ανήκει σε άλλον ιδιοκτήτη η γη και σε άλλους τα ελαιόδεντρα. Αν λοιπόν μπορούσε καθένας να μαζεύει τις ελιές του όποτε ήθελε, θα είχε την ευχέρεια, διαλέγοντας την κατάλληλη ημέρα, να τις ...πληθύνει μαζεύοντας και από το γειτονικό δέντρο, που ανήκε σε άλλον ιδιοκτήτη, ο οποίος δεν ήταν παρών. Ο καθορισμός λοιπόν συγκεκριμένης ημέρας για το μάζεμα των ελιών από όλους μαζί τους ιδιοκτήτες, εξασφάλιζε κατά κάποιο τρόπο ότι καθένας θα μαζέψει μόνο τις δικές του.
Η 2η ανακοίνωση
131. Πρὸς ὅλους τοὺς κατοίκους Καλύμνου
Εἰδοποιεῖσθε, ὅτι αὔριον τὴν Δευτέραν ἤτοι τὴν 31 τοῦ ἤδη λήγοντος Αὐγούστου θέλει γενῆ ἡ σύναξις τῶν ἐλαιῶν τῆς Ἐμπροσθινῆς θέσεως· τὴν δὲ Τετράδη θέλουν μεταβῆ εἰς Ἀργινώντα καὶ Παλαιόνησον, ὅσοι ἔχουν ἐκεῖσε· τὴν δὲ Παρασκευὴν εἰς Βουτσάνι καὶ Πεζόντα· τὴν δὲ ἄλλην Δευτέραν ἤτοι τὴν 7 τοῦ προσεχοῦς Σεπτεμβρίου ἑσπέρας θέλομεν ὑπάγει εἰς Βαθὺ πρὸς σὐναξιν τῶν ἐκεῖσε.
ἐν Καλύμνῳ, τῇ 30 Αὐγούστου 1864
Από αυτή την εγγραφή φαίνονται ακόμη οι περιοχές της Καλύμνου όπου υπήρχαν τα ελαιόδεντρα. Παρατηρούμε ότι ορίζονται δύο ημέρες, Δευτέρα και Τρίτη, για να μαζευτούν οι ελιές στην Εμπροστινή Θέση (Πάνορμο), δύο επίσης ημέρες, Τετάρτη και Πέμπτη, για τα Αργινώντα και την Παλιόνησο μαζί, τρεις ημέρες, Παρασκευή και Σαββατοκύριακο, για το Βουτσάνι και τα Πεζώντα και απροσδιόριστος αριθμός ημερών, από Δευτέρα και μέχρι να τελειώσουν, για τον Βαθύ που αφήνεται τελευταίος. Θα ήταν πιστεύω λογικό να θεωρηθεί ότι ο αριθμός ημερών που επιτρέπεται το μάζεμα των ελιών σε κάθε περιοχή είναι ανάλογος με το πλήθος των ελαιοδέντρων που υπήρχαν σε κάθε περιοχή.
Η τρίτη εγραφή της 15 Μαρτίου 1865 και η τέταρτη της 21 Ιουλίου 1878 αναφέρονται στο διορισμό φύλακα του ελαιώνα στον Βαθύ. Στην τελευταία μάλιστα περιγράφονται λεπτομερώς οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα του φύλακα.
Όπως φαίνεται ο Βαθύς τότε ήταν κατάφυτος από ελιές, ένας τερράστιος ελαιῶνας, στον οποίο είχαν ελιές οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, οι Καλύμνιοι. Τα περιβόλια με τα μανταρίνια φαίνεται ότι έγιναν αργότερα, όταν ανοίχτηκαν πηγάδια.
Οι δύο διορισμοί
34 Τὴν 15 Μαρτίου 1865 διωρίσθη φύλαξ τοῦ ἐν Βαθεῖ ἐλαιῶνος ὁ Νομικὸς Σουλούνιας ἐπὶ ἓν ἔτος, ἐν τῷ διαστήματι τοῦ ὁποίου θέλει λάβει τὸ ὅλον, ὡς συνεφωνήθη, Γρόσια χίλια ἑπτακόσια, ἀριθ. 1700.
Οἱ Δήμαρχοι
310 Τὴν 21 Ἰουλίου 1878 διωρίσθη καὶ πάλιν φύλαξ τοῦ ἐν Βαθεῖ ἐλαιῶνος ὁ Νομικὸς Σουλούνιας ἐπὶ χρονικῇ ἀντιμισθίᾳ Γροσίων ἀγοραίων 1600, πληρωτέων ἀναλόγως κατὰ μῆνα ὑπὸ τοὺς ἑξῆς ὅρους:
Ὁ Νομικὸς Σουλούνιας ὀφείλει νὰ διαμένῃ ἐν Βαθεῖ, διατηρῶν μὲ ἀκρίβειαν τὰ καθήκοντα τῆς αὐτῷ ἐμπιστευθείσης ὑπηρεσίας, τουτέστιν ἐπαγρυπνῶν, ὅπως μὴ γίνονται καταχρήσεις εἰς τὴν ἐλαιοκαρπίαν καὶ εἰς τὰ δένδρα, καὶ μὴ ἐπιτρέπων νὰ βόσκωσιν αἰγοπρόβατα ὑπὸ τὸν ἐλαιῶνα.
Ν᾿ ἀπουσιάζῃ δὲ ἐκ τῆς θέσεώς του δὲν τῷ ἐπιτρέπεται, εἰμὴ ὅταν λαμβάνει χρείαν νὰ προμηθευθῇ ἄρτον ἐντεῦθεν, ἢ ὅταν κωλύηται ἔνεκα τῆς τυχὸν πασχούσης ὑγείας του.
Ὑποχρεοῦται δὲ κατὰ τὴν σύναξιν τῆς ἐλαιοκαρπίας νὰ περιέρχηται πρὸς ἐπιτήρησιν τῆς εὐταξίας.
Διὰ πᾶσαν παραδρομὴν του θὰ παύηται, μὴ δικαιούμενος ν᾿ἀπαιτήσῃ καὶ πληρωθῇ καὶ μηνιαῖα δεδουλευμένα, ἐὰν ἔχῃ νὰ λαμβάνῃ τοιαῦτα.
τὴν 21 Ἰουλίου 1878 ἐν Καλύμνῳ
Παρατηρούμε ότι το πρόσωπο που διορίζεται φύλακας το 1878 είναι το ίδιο με το 1865 και μάλιστα με μικρότερη αμοιβή. Αυτό μάλλον σημαίνει ότι η υπηρεσία του σ’ αυτή τη θέση ήταν συνεχής όλα αυτά τα 14 χρόνια, ίσως και περισσότερα, και ο διορισμός για ένα έτος επαναλαμβανόταν κάθε χρόνο, όπως γινόταν άλλωστε για όλες τις Δημόσιες (Δημοτικές) υπηρεσίες (γιατροί, δάσκαλοι, γραμματικοί κλπ). Η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων δεν είχε ακόμη επινοηθεί. Όσο για την αμοιβή, είναι πράγματι αξιοπρόσεκτο ότι ορίζεται μικρότερη (περίπου κατά 6%) από την προ 13 ετών. Γιατί άραγε; Ίσως διότι μέχρι εκεί έφταναν τα οικονομικά του Δήμου.
