Η αλήθεια είναι ότι προσπάθησα αρκετά να αποφύγω αυτό το κείμενο. Είχα την κρυφή ελπίδα ότι οι καταιγιστικές καθημερινές εξελίξεις κάθε είδους, θα ξόρκιζαν κάπως την επικαιρότητά του δίνοντας μου παράλληλα την ευκαιρία να αναδείξω μια διαφορετική, πιο φωτεινή ίσως πλευρά της ζωής…

   Όμως τελικά η αληθινή ζωή είναι αυτή που ζούμε όσο περιμένουμε και ελπίζουμε ότι θα συμβούν όλα αυτά που θα θέλαμε να ζούμε… Κι έτσι η επικαιρότητά του επανήλθε με τρόπο τόσο πιεστικό, που δεν μπορώ πια να αγνοήσω.

   Σαν σκηνές από ταινία παρακολουθούμε για άλλη μια φορά την αναβίωση ενός εφιαλτικού και αιματηρού κύκλου βίας. Ένας φαύλος κύκλος, που φαίνεται διαρκώς να γιγαντώνεται και να παρασύρει στη δίνη του το πιο δημιουργικό κομμάτι της κοινωνίας μας, τους νέους. Περιστατικά που μπορεί να ποικίλουν από συμπλοκές για φαινομενικά ασήμαντες αφορμές, έως και στημένες δολοφονικές επιθέσεις, το μόνο που αποδεικνύουν είναι τον εθισμό μιας κοινωνίας στη χρήση -κάθε είδους και διαβάθμισης- βίας  ακόμα και στην αφαίρεση της ίδιας της ανθρώπινης ζωής.

   Δεν θα εξετάσω εδώ ποια ξένα ή εγχώρια κέντρα μπορεί να επιδιώκουν στην παρούσα φάση μια τέτοιου είδους κοινωνική αναταραχή και αποσταθεροποίηση, και ποιοί μπορεί να επωφελούνται από όλα αυτά. Φαντάζομαι όμως, ότι τέτοιου «ενδιαφέροντος» κύκλοι πάντα υπήρχαν υπάρχουν και θα υπάρχουν, εντός ή εκτός. Το θέμα είναι κατά πόσο μπορούν πια να βρίσκουν κοινωνικά ερείσματα και πρόσφορο έδαφος για να ευδοκιμήσουν και να εκφραστούν αυτού του είδους οι ιδεολογίες και οι πρακτικές που τις χαρακτηρίζουν.

   Είχε την τύχη η δική μου γενιά, να μη ζήσει σε καθεστώτα ανελευθερίας και ολοκληρωτισμού. Αυτά συνήθως τα ακούμε από αφηγήσεις μεγαλυτέρων, τα παρακολουθούμε (όσοι τα παρακολουθούν δηλαδή) από επετειακά αφιερώματα στην τηλεόραση και ενίοτε τα θεωρούμε πολύ μακρινά, υπερβολικά, ίσως ακόμα και «γραφικά» κάποιες φορές. Είχαμε την ευκαιρία να ανατραφούμε με τα ιδανικά της κοινωνικής ισότητας, της δικαιοσύνης, της ελευθερίας της σκέψης και του λόγου. Μια ελευθερία που μάλλον μας «κούρασε», αφού φθάσαμε να τη θεωρούμε από υπερβολικά δεδομένη έως πρακτικά άχρηστη.

   Αυτή λοιπόν η επί της ουσίας και της καθημερινότητας απαξίωση κάθε δημοκρατικής αξίας, αυτή η ισοπέδωση, η αίσθηση του «όλοι ίδιοι είναι» που εντέχνως από κάποιους καλλιεργήθηκε και πολύ άνετα από πολλούς υιοθετήθηκε, έδωσε ένα πρώτης τάξεως πρόσφορο έδαφος στην «κρίση» και τα παρελκόμενά της.

   Θεώρησαν κάποιοι ότι οι απαντήσεις «δια πάσαν νόσον», βρίσκονται ξαφνικά στα «άκρα»…. Οι λύσεις στα οικονομικά προβλήματα, οι ευκαιρίες στα κοινωνικά και επαγγελματικά αδιέξοδα, έμοιαζε να πηγάζουν μέσα  από τον καταγγελτικό και πολλές φορές εμπρηστικό λόγο των άκρων και όσων αλληθωρίζουν προς αυτά με ευνόητους ψηφοθηρικούς σκοπούς. Η αγανάκτηση και το αδιέξοδο μεταφράσθηκαν πολύ εύκολα σε ψήφο εμπιστοσύνης προς αμφιλεγόμενα «μορφώματα», χωρίς να αναζητούνται άλλου είδους εγγυήσεις και προαπαιτούμενα.

   Ήταν λοιπόν μοιραίο και επόμενο αυτή η καλλιέργεια ακραίων αντιλήψεων και πρακτικών, η μηδενική κοινωνική ανεκτικότητα να επιφέρει κάποια στιγμή και τις ανάλογες κοινωνικές εκρήξεις, σκηνές μισαλλοδοξίας, δολοφονικές επιθέσεις και γενικότερη αναπαραγωγή της βίας σε κάθε μορφή της.  

   Θα τολμήσω να πω ότι δεν είναι όμως μόνο η κρίση που ευθύνεται για τα φαινόμενα αυτά. Ας μη γελιόμαστε, η κρίση υπήρξε απλά η αφορμή. Η έννοια της βίας βρίσκεται δυστυχώς ή ευτυχώς βαθιά ριζωμένη -ή όχι- στην ιδιοσυγκρασία του καθενός από εμάς, ανάλογα με τις εμπειρίες και τις προσλαμβάνουσες που τον έχουν διαμορφώσει. Αποτελεί μια εν  δυνάμει αντίδραση, ίσως και στάση ζωής, ακόμα κι όταν αυτή  δεν εκδηλώνεται .

   Η βία έχει ρίζες, στις πρώτες εμπειρίες ενός μικρού παιδιού. Στην λεκτική ή ψυχολογική καταπίεση  που μπορεί αυτό να υφίσταται, ακόμα και μέσα στο «προστατευμένο» οικογενειακό περιβάλλον, αδιάφορο για ποιους λόγους. Συνθήκες που μπορούν να διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό την ιδιοσυγκρασία ενός –εν δυνάμει – βίαιου ενήλικου. Ή ακόμα ενός απαξιωτικού και αδιάφορου αυριανού πολίτη, που εύκολα θα αναζητήσει λύσεις εκεί που δεν υπάρχουν εκχωρώντας τα -κατά τα άλλα-ευγενή ιδανικά του .

   Η βία έχει ρίζες και στα χρόνια της σχολικής εκπαίδευσης. Εκεί όπου το παιδί μπορεί να έρθει για πρώτη φορά αντιμέτωπο με συναισθήματα απογοήτευσης, ματαίωσης, ακόμα και με τη σκληρότητα των συνομηλίκων του μέσω της περιθωριοποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού, που όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά πόσο έντονα μπορεί να εκφράζεται κάποιες φορές ακόμα και μέσα στο «ελεγχόμενο» σχολικό περιβάλλον . Σε τέτοιες συνθήκες μπορεί εύκολα να αναπτυχθούν οι πρώτες τάσεις αντίδρασης και εκδίκησης προς το κάθε είδους «κατεστημένο».

   Η βία μπορεί ακόμα να έχει βαθιές ρίζες και στην καθημερινότητα του επαγγελματικού στίβου και την αναξιοκρατία που τον χαρακτηρίζει. Οι μάταιες προσπάθειες επαγγελματικής αποκατάστασης, οι οριζόντιες απολύσεις που πρόσφατα μπήκαν δυναμικά στη ζωή μας, η παντελής απουσία αξιολόγησης  που ευνοεί μόνο τους κολλητούς κάθε συστήματος, είναι συνθήκες που διαμορφώνουν μια εξαιρετικά βίαιη προς τον ψυχισμό του ατόμου πραγματικότητα, όσο κι αν αυτό δεν γίνεται αντιληπτό εκ πρώτης όψεως. Αυτές οι συνθήκες είναι που θα δημιουργήσουν και θα εδραιώωσουν στην ψυχολογία του ατόμου, τις τάσεις απαξίωσης και ισοπέδωσης των πάντων, αφού πρώτα έχει ισοπεδωθεί το ίδιο. Από εκεί και πέρα,  ο δρόμος πια οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια  σε κάθε είδους κοινωνική αντίδραση,  και γενικότερη παραβατικότητα.

   Δυστυχώς ή ευτυχώς, η πραγματικότητα διαμορφώνεται κάπως έτσι είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι.  Δυστυχώς γιατί φυσικά δεν μας αξίζει μια τόσο σκληρή πραγματικότητα. Ευτυχώς, γιατί όσο ο παράγοντας άνθρωπος μπορεί να έχει δυνατότητα παρέμβασης και να κάνει τη διαφορά, θα υπάρχει πάντα Ελπίδα.  Ωστόσο,  για να γυρίσει ο ήλιος, θέλει δουλειά πολλή…